مقاله تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در pdf
نوشته شده به وسیله ی علی در تاریخ 95/3/12:: 4:31 صبح
مقاله تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در pdf دارای 102 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در pdf
فصل اول
1-1مقدمه
1-2اهمیت کشت سیب زمینی
1-3 اهمیت سیب زمینی در ایران
1-4 منطقه مورد مطالعه
1-4-1 استان خراسان
1-4-2 استان سمنان
فصل دوم
2-1 سابقه تحقیقات در زمینه تبخیر -تعرق
2-2 عوامل موثر بر تبخیر و تعرق
عوامل موثر بر تبخیر و تعرق را میتوان بر سه گروه تقسیم کرد
2-2-1 عوامل هواشناسی
2-2-2 فاکتورهای گیاهی
2-2-3 شرایط محیطی و مدیریتی
2-3 روش سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد ( FAO )
2-4 روش پنمن
2-5 فرمول پنمن اصلاح شده FAO
2-5-1 فاکتور تصحیح C
2-6 روش بلانی- کریدل FAO
2-7 روش پنمن _ مانتیس;
2-8 روش فائو – پنمن- مانتیس;
2-8-1 تعیین گرمای نهان تبخیر ( l )
2 -8-2 تعیین شیب منحنی فشار بخار (D)
2-8-3 تعیین ضریب رطوبتی (g )
2-8-4 تعیین فشار بخار اشباع (ea )
2-8-5 تعیین فشار واقعی بخار (ed )
2-8-6 تعیین مقدار تابش برون زمینی(Ra )
2-8-7 تعداد ساعات رو شنایی(N)
2-8-8 تابش خالص(Rn )
2-8-9 شار گرما به داخل خاک(G)
2-8-10 سرعت باد در ارتفاع 2 متری
2-9 لایسیمتر
2-10 تارخچه ساخت لایسیمتر
2-11 انواع لایسیمتر
2-11-1 لایسیمتر زهکشدار
2-11-2 لایسیمتر وزنی
2-11-2-1 لایسیمترهای وزنی هیدرولیک;
2-11-2-2 میکرو لایسیمترهای وزنی
2-12 طبقه بندی لایسیمترها از نظر ساختمانی
2-12-1 لایسیمترهای با خاک دست نخورده
2-12-2 لایسیمترهای با خاک دست خورده
2-12-3 لایسیمترهای قیفی ابر مایر
فصل سوم
3-1 محل انجام طرح
3-2 معرفی طرح و نحوه ساخت لایسیمتر
3-3 تعیین بافت خاک
3-4 تهیه بستر و نحوه کشت
3-5 اندازه گیری رطوبت خاک
3-6 تعیین پتانسیل آب در گیاه
3-7 محاسبهَ ضریب گیاهی
3-8 انتخاب روش مناسب برآورد تبخیر-تعرق
3-9 بررسی تاثیر خشکی ایستگاهها بر دادههای هواشناسی
3-10 پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی
فصل چهارم
4-1 بافت خاک;
4-2 اندازه گیری پتانسیل آب در گیاه
4-3 محاسبه ضریب گیاهی (kc) سیب زمینی
4-4 محاسبه تبخیر ـ تعرق و تحلیلهای آماری
4-5 پهنه بندی نیازآبی گیاه سیب زمینی
4-6 بحث در مورد نتایج
4-7 نتیجه گیری
منابع و ماخذ
بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله تعیین ضریب گیاهی و پهنه بندی نیاز آبی سیب زمینی در pdf
1- آمار و فن آوری اطلاعات.1382آمار نامه کشاورزی، جلد اول.محصولات زراعی و باغی( سال زراعی 81- 1380) وزارت کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، وزارت جهادکشاورزی
2- اداره آمار و برنامه ریزی.1383 آمار پایه ای استان سمنان. مدیریت طرح و برنامه،سازمان جهاد کشاورزی سمنان
3- اداره آمار و برنامه ریزی.1383 آمار پایه ای استان سمنان. مدیریت طرح و برنامه،سازمان جهاد کشاورزی خراسان
4- بیگلویی .م.ح.والف. مقصودی . 1381 . تعیین مناسبترین روش برآورد تبخیر – تعرق پتانسیل گیاه مرجع برای منطقه رشت. مجموعه مقالات هشتمین سمینار آبیاری و کاهش تبخیر . صفحه 43 –
5- برهان، الف. 1370 . نیاز آبی گیاه و برنامه ریزی آبیاری . نشریه آبیاری و زهکشی شماره FAO24 ( سازمان خواربار جهانی )، معاونت امور زیر بنایی، وزارت کشاورزی . شماره 211، 280 ص
6- بایبوردی، م.1370 . اصول مهندسی آبیاری، جلد اول روابط آب و خاک . انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم، 645 ص
7-بای بوردی، م.1372 رابطه آب و خاک.انتشارات دانشگاه تهران
8- بختیاری، ب، ح.ر.تاجگردون, م.ج. خانجانی ور. کامیاب مقدس. 1382سیستم سخت افزاری و نرم افزاری لایسیمتر الکترونیکی وزنی دقیق جهاد دانشگاهی استان کرمان. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
9-پناهی،م. 1375 تعیین مناسترین رابطه بر آورد تبخیر – تعرق پتانسیل و ضریب گیاهی چغندرقند اصفهان. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز
10- توشیح،و. م، سی وسه مرده. 1382 . تعیین تبخیر – تعرق بالقوه گیاه مرجع (چمن ) و مقایسه آن با فرمولهای تجربی. هشتمین کنگره علوم خاک ایران، 12 – 9 شهریور 1382، رشت . صفحه 1923 – 1021
11- دبیلو.جی.هوکر.ترجمه الف، رجبی.1379 بیماریهای سیب زمینی. مرکز نشر دانشگاهی تهران
12- رحیم فرد، م. 1382 . بررسی و تعیین مناسبترین روش بر آورد تبخیر – تعرق گیاه مرجع در منطقه مغان .پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
13- رحیم زادگان،ر .1372 . جستجوی روش مناسب بر آورد تبخیر – تعرق در منطقه اصفهان . مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 22 شماره های 1 و 2، صفحات 1 تا
14- حیدر پور،غ .ح. 1375 .کالیبره کردن پارامترهای مدلهای تبخیر – تعرق. پایان نامه کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس
15- رضوی پور، ت . یزدانی، م. ر. 1379 . تعیین تبخیر – تعرق پتانسیل گیاه چمن و برنج ( رقم بینام و خزر )، ضریب گیاهی و ضریب تشتک به روش لایسیمتری و کرت های کنترل شده در منطقه گیلان (رشت ). دهمین همایش آبیاری و زهکشی ایران مدیریت تقاضا و مصرف آب کشاورزی نشریه شماره 38 – 1379
16- زراعی,ع و ع.لیاقت. 1382طراحی و ساخت لایسیمتر برای اندازه گیری تبخیر از سطح خاک.تبخیر – تعرق و انجام مطالعات مربوط به زهکشی و نوسانات سطح ایستابی در نیمرخ خاک. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
17- سیادتی،ح و ع. محلاتی. 1350 .تعیین آب مصرفی پتانسیل پنبه،آفتابگردان،یونجه و گندم با استفاده از لایسیمتر زهکشدار. مؤسسه خاک و آب وزارت کشاورزی
18- ستوده نیا. ع، م.میرلطفی، م. مهدیان و ج. رزاقی.1380مقایسه لوله های پی وی سی و رطوبت سنجی توسط دستگاه TDR . مجله علوم و تحقیقات کشاورزی جلد دوم شماره 7
19- شایان نژاد،م. 1382 تعیین ضرایب مصرفی گیاهی محصولات عمده شهرستان همدان با استفاده از داده های آماری. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
20- شریعتی، م . ر. 1377 بررسی تبخیر – تعرق پتانسیل یونجه به عنوان گیاه مرجع با استفاده از لایسیمتر . نهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، مدیریت تحقیق و بهره برداری از آب در کشاورزی شماره 21
21 – صمدی، ح و ب . مجد زاده . 1381 . . مقایسه تبخیر – تعرق گیاه مرجع محاسبه شده بوسیله فرمول های تجربی بالایسیمتر در کرمان . مجموعه مقالات هشتمین سمینار آبیاری و کاهش تبخیر . صفحات 22 –
22- صفاری، م. 1382لایسیمتر چیست؟چگونه ساخته میشود؟. سمینار سراسری لایسیمتر، جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
23-کوچک زاده، م و ر،قره خانی. 1382بررسی اثر لایسیمتر در برآورد تبخیر – تعرق . سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
24-کمیته فنی سیب زمینی .1379سیب زمینی(بررسی عوامل تولید و نگاهی به مشکلات و راحلها در استان خراسان). وزارت کشاورزی،سازمان کشاورزی خراسان
25- فرشی.ع،الف.شریعتی، ر .مرجارالهی، م. ر قائمی، م.شهابی فر و م. تولائی. 1376 .برآورد آب مورد نیاز گیاهان عمده زراعی و باغی کشور (جلد اول گیاهان زراعی). وزارت کشاورزی سازمان تات, موسسه تحقیقات خاک و آب,نشر آموزش کشاورزی کرج
26- علیزاده،امین. 1380رابطه آب و خاک و گیاه، انتشارات آستان قدس رضوی.353ص
27- علیزاده،الف.1380 اصول هیدرولوژی کاربردی.انتشارات آستان قدس رضوی
28-. عطائی ,ج. ع. م. چراغی. 1382طراحی و ساخت لایسیمتر وزنی هیدرولیکی جهت اندازه گیری تبخیر-تعرق. سمینار سراسری لایسیمتر،جهاد دانشگاهی استان کرمان،30 بهمن 1382
29- علوی شهری،ح و غ، آرامنش.1381گزارش نتایج طرح مقایسه عملکرد سیب زمینی رقم پیکاسو با ارقام رایج در مناطق خراسان. وزارت کشاورزی، سازمان کشاورزی خراسان، مدیریت آموزش و ترویج کشاورزی خراسان
30- موسوی، ف . و م،کریمی . 1366 . مروری بر روش های تخمین تبخیر – تعرق بالقوه و کاربرد آنها در منطقه اصفهان. گزارش علمی شماره 105 دانشگاه صنعتی اصفهان
31- مهاجر میلانی,پ.1363لایسیمتر و نتایج تحقیقات موسسه تحقیقات خاک و آب,وزارت کشاورزی،نشریه شماره654
32- مقری فریز،ع.1377 تعیین تبخیر – تعرق پتانسیل چغندر قند با لایسیمتر زهکش دار برای شناخت اقلیمی مشهد و مقایسه آن با معادلات تجربی تخمین تبخیر وتعرق..پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده کشاورزی .137ص
33- هسته مرکزی استان خراسان.1369طرح به ظرفیت رساندن کارخانجات چغندر استان خراسان، فازاول، شناخت وضعیت موجود.218ص
فصل اول
مقدمه
کشاورزی وزراعت در ایران بدون توجه به تأمین آب مورد نیازگیاهان میسرنیست. بنابراین بایستی برنامه ریزی صحیح برای آن بخصوص درشرایط خشکسالی صورت گیرد. برنامه ریزی صحیح مستلزم محاسبه دقیق نیاز آبی گیاهان میباشد. براساس روشهای موجود مبنای محاسبات نیاز آبی گیاهان ، تبخیرـ تعرق مرجع و ضرائب گیاهی است. تبخیر ـ تعرق مرجع توسط لایسیمتر اندازه گیری میشود و برای سادگی کار میتوان آنرا با توجه به نوع منطقه از روشهای تجربی نیز تخمین زد. ضرائب گیاهی نیز از مطا لعات لایسیمتر قابل محاسبه است. این ضرائب تابعی از عوامل مختلفی از جمله اقلیم میباشد. بنابراین بایستی درهر منطقه ای با دقت برای هرمحصولی محاسبه شود. (19) برای محاسبه و برآورد مقدارتبخیر ـ تعرق سازمان خوار باروکشاورزی ملل و متحد«FAO » تقسیم بندی زیر را منظور نموده است
اندازه گیری مستقیم تبخیر ـ تعرق به وسیله لایسیمتر
اندازه گیری مستقیم تبخیر بوسیله تشتک یا تبخیر سنج
فرمولهای تجر بی
روشهای آئرودینامیک
روش تراز انرژی(5)
بعضی از روشها فقط جنبه تحقیقاتی داشته تا بتوانند فرایندهای انتقالی بخار آب را بهتر و عمیق تر بررسی نمایند.برخی دیگر به جهت نیاز در برنامههای روزانه کشاورزی بکار میروند. ولی دقت و اصالت روشهای تحقیقاتی را ندارد. به هر حال برای عملیات روزانه درمزارع میتوان از روشهایی که نتیجه آنها بیش از ده درصد با مقدار واقعی تبخیر ـ تعرق متفاوت نباشد استفاده نمود
هدف از انجام این طرح بدست آوردن ضرایب گیاهی و تعیین نیاز آبی سیب زمینی دراستانهای خراسان و سمنان میباشد که بوسیله لایسیمتر زهکش دار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده است. در مورد لایسیمتر و نحوه عملکرد آن و روابط تجربی بکار رفته دراین طرح درفصل بعدی توضیح داده میشود
اهمیت کشت سیب زمینی
سیب زمینی یکی از مهمترین منابع در تغذیه انسان است. این محصول در جهان از نظر اهمیت غذائی مقام پنجم بعداز گندم، برنج، ذرت و جو دارد.(11) بانگاهی به سی سال آینده، سازمان خوار بار کشاورزی (FAO) بر آورد کرده که برای تغذیه جمعیت جهان به 60 در صد غذای بیشتری نیاز است(12) و از آنجا که سیب زمینی از نظر ارزش غذائی با تولید متوسط 2/2 تن یکی از اقلام محصولات غذایی مهم میباشد بنابراین باید با برنامه ریزی صحیح کشاورزی ، که یکی از را هکارهای آن بدست آوردن دقیق نیاز آبی این محصول است، باعث افزایش تولید آن در سطح جهان گردید. امید است این تحقیق راه گشایی برای آیندگان درمسائل مدیریت آبیاری باشد. بیشترین سطح زیر کشت این محصول مربوط به اروپائیان است که عملکردی بالغ بر 16 تن درهکتار را دارا میباشند.(جدول 1-1) بطوریکه در این جدول مشاهده میشود حدود 43 درصد کل سیبزمینی جهان در اروپا تولید میشود
اهمیت سیب زمینی در ایران
محصول سیب زمینی یکی از ارقام اصلی است که در راستای امنیت غذایی آینده کشور میتواند نقش عمده ای را ایفاد نماید سیبزمینی تنها محصولی است که بعد از گندم ، برنج و ذرت میتواند بخشی از مواد نشاسته ای و پروتئینی مورد نیاز جامعه را تأمین کرده و امکان جایگزینی آن با محصولات ذکر شده وجود داشته و در کاهش واردات محصولات غذائی فوق مؤثر میباشد.(29) سطح زیر کشت محصول سیب زمینی کشور در سال 1382 برابر 175 هزار هکتار بر آورد شده است و میزان تولید آن 5/3میلیون تن برآورد شده است که این مقدار12/1 در صد کل سیب زمینی تولید شده در جهان میباشد(1). برای افزایش این مقدار باید راهکارهای بسیار بنیادی در نظر گرفت. یکی از راهکارهای افزایش این محصول بالا بردن میزان کارائی مصرف آب میباشد که بدون برنامه ریزی صحیح آبیاری مقدور نمیباشد. لذا برنامه ریزی صحیح آبیاری مستلزم دانستن دقیق نیاز آبی میباشدکه امید است این تحقیق بتواند در جهت افزایش عملکرد سیب زمینی در سطح کشور مؤثر باشد.
سابقه تحقیقات در زمینه تبخیر -تعرق
شاید بتوان گفت مهمترین کوششی که تا کنون در زمینه تبخیر ـ تعرق صورت گرفته است مربوط به سازمان خواربار جهانی FAO است که نتایج آن تحت عنوان نیاز آبی گیاهان انتشار یافته است ( (FAO,24. نشریه مذکور موجب نگاشته شدن صدها مقاله بوده و شاید تمام مقالاتی که در زمینه تبخیر ـ تعرق تاکنون نوشته شده است ماخذ فوق را به عنوان یکی از مراجع اصلی معرفی نموده اند. دورنبوس و پروت در این نشریه روشهای تبخیر و تعرق را مطرح و برای برخی اصلاحات لازم را انجام داده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادهاند. در سال 1992 تجدید نظرهای لازم برای نشریه فوق در شماره 56 نشریه FAO بخش آبیاری و زهکشی به چاپ رسیده است. همچنین در فصل هشتم شماره 64 نشریه FAO.، به معادله پنمن_ مانتیس اصلاح شده در نشریه 56 اشاره شده است. بروت سارت (1982) مولف کتابی تحت عنوان تبخیر آب که در سال 1982 منتشر شده و از کتب مهم در تشریح این فرایند به شمار میآید. این کتاب به همراه کتاب دیگری که توسط استانهیل (1984) تهیهگردیده است. یکی از بهترین مراجعی هستند که به بررسی تبخیر و گردش انرژی درکشاورزی پرداختهاند و از ترازنامه انرژی در جهت تخمین تبخیر و تعرق نیاز آبی گیاهان استفاده کردهاند. بروت سارت در این کتاب کلیه معادلات تبخیر را جمع بندی و مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. (3 ) ورما و رزنبرگ بعد از مقایسه روشهای بیلان انرژی و آئرو دینامیک با نتایج لایسیمتر نتیجه گرفتند که روشهای آئرو دینامیک نتایج بهتری میدهندو شکل کاملتر آنها معادلات ترکیبی هستند(51). شیه تاثیر متغییرهای مختلف آب و هوایی را بر روی تبخیر ـ تعرق بررسی نموده و نتیجه گرفتند مدلهایی که بر اساس دمای هوا و تشعشع عمل میکنند نتایج بهتری به دست میدهند(87)صالح و سندیل 23 روش محاسبه تبخیرـ تعرق مرجع را در قسمتهای مرکزی عربستان مورد ارزیابی قرار دادند. آنها روشها را در پنج گروه: روشهای دمایی، رطوبت نسبی ، تابشی ، ترکیبی و روشهای تشتک تقسیم بندی نمودند. روشهای جنسن هیز از گروه روشهای تابشی در اولویت اول و روش تشک کلاس A در مکان دوم قرار میگیرند. ودر مجموع روشهای ترکیبی در حد متوسط و روشهای دمایی در پائین ترین مکان قرار گرفتند (75)ویراسینگ و کاتولاندا در سال 1998 نیاز تبخیر ـ تعرق برنج(رقم BG379 )را در ماپالانا واقع درمنطقه مرطوب شمال شرقی سریلانکا در سه سطح غرقاب و در لایسیمتر اندازه گیری و نتیجه گرفتند که تبخیر ـ تعرق با رطوبت نسبی،سرعت باد، درجه حرارت هوا و نقطه شبنم همبستگی دارد. این دو محققETOرا 2 تا 15میلیمتر در روز و کل ETO را بین 515 تا549 میلی متر در دوره رشد بدست آوردند (دوره بین دو هفته بعد از خزانه تا دو هفته قبل از برداشت)نسبت تبخیر-تعرق به تبخیر در40-50 روز بعد از نشا’ در حدود1 و در موقع رشد در حدود 9/1 تا 39/1 بوده است. آنها از جمله فاکتورهای موثر بر ET وE را عامل باد ذکر کردهاند. (76)کمیته فنی نیازهای آبی بخش آبیاری و زهکشی انجمن مهندسان راه و ساختمان آمریکا ASCE در نشریهای تحت عنوان آب مصرفی گیاهان و آب مورد نیاز آبیاری 20 روش محاسبه EToرا بطور ماهانه در مناطق خشک و مناطق مرطوب بر اساس نتایج لایسیمتر مورد مقایسه و بررسی قرار داد که در هر دو منطقه روش پنمن ـ مانتیس در اولویت قرار گرفت (83). دورنبوس و پروت در نشریه FAO24 بر اساس یک جمع بندی از کلیه تحقیقات و تجربیات در مقیاس جهانی از میان 30 روش متداول جهانی برآورد تبخیر-تعرق پتانسیل گیاه مرجع پنج روش از کاربردی ترین روشها را ارائه نمودند. این روشها عبارتند ازپنمن،پنمن اصلاح شده ، بلانی کریدل اصلاح شده،طشتک تبخیر و روش تابشی که بصورت کاربردی با مثالهای عملی و ارائه جداول، راهحلهای کاربردی در رابطه با رسم منحنیهای ضریب گیاهی مطرح شده است (61). در سال 1993 یونجه بعنوان گیاه مرجع با روشهای پنمن(1948)،فائو-پنمن،تشعشع ،تبخیر از تشتک A فائو مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج تجزیه و تحلیل نشان داد که روش تشتک کلاسA و پنمن1948 نسبت به سایر روشها در مقایسه با لایسیمتر دقیقتر و با افزایش دور ماههای اندازه گیری دقت نتایج بیشتر شد(55). اما این روشها نتوانست در بین محققان زیاد مورد قبول داشته شود. در سال 1993 ابوقبار و همکارانش گزارش دادند که یونجه در سه لایسیمتر زهکش داربعنوان گیاه مبنا کشت و میزان تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده با نتایج محاسبات سه روش پنمن،جنسن هیزو تشتک کلاسA ارزیابی گردید. که در نتیجه میان تبخیر ـ تعرق یونجه از طریق لایسیمتر و روش تبخیر تشتک کلاسA بالاترین میزان همبستگی دیده شد(36). در سال 1994در دانشگاه ملبورن استرالیا با مطالعه ای در محل یک محدوده، جهت تخمین تبخیر ـ تعرق مرجع با روشهای فائو24،پنمن مانتیس و تشتک تبخیر کلاس A به عمل آمد و چنین نتیجه گیری شد که نتایج حاصله از روش پنمن فائو24 حدود،20تا24 درصد بیش از روش پنمن مانتیس بوده و روش تشعشع و پنمن مانتیس نتیجه ای مشابه برای میزان تبخیر ـ تعرق روزانه داشته است که میتوان در جاهائیکه امکان اندازهگیری سرعت باد نیست از روش تشعشع بجای پنمن مانتیس برای تعیین تبخیر ـ تعرق روزانه مرجع استفاده نمود(47). در سال 1995 نتایج یک تحقیق روی روش پنمن و لایسیمتر چمن در مقایسه با روشهای پنمن ـ مانتیس، ماکینگ، پریستلی، تیلور، تورگ،هارگریوز سامانی و تورنت وایت در سه منطقه شمال شرقی کارولینا برای تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع چنین گزارش شده است که همبستگی خوبی بین روشهایی که بر اساس درجه حرارت و تشعشع میباشد برقرار بوده و براساس تجزیه و تحلیل آماری در تخمین روزانه و فصلی بهترین روش پنمن مانتیس توصیه شده است(34). تحقیقی در سه منطقه کارتر[1] ،پلیموث[2] و تاربود[3]در قسمتهای شرقی کارولینا ی شمالی صورت گرفت و در آن روشهای ماکینگ،پریستلی، تایلور و تورک بعنوان روشهای تشعشعی و روشهایهارگریوز –سامانی ،تورنت وایت بعنوان روشهای دمائی مورد استفاده قرار گرفتند. مبنای مقایسه روش پنمن مانتیس با گیاه مرجع چمن بود ،در مجموع نتیجه شد روشهای تشعشعی و دمایی ارتباط و همبستگی خوبی با معادله ترکیبی پنمن ـ مانتیس دارد. در این معادله روش تورک در هر سه منطقه بطور متوسط بهترین نتایج را برای مقادیر ماهانه EToنشان میداد(39 ). دیوید و همکاران (1995 )در مقاله ای تحت عنوان ارزیابی شبکههای تبخیر سنجی به بررسی صحت دادههای تبخیر سنجی و مقادیر تخمین زده شده از روی توابع نیمه تجربی پرداختند. برای تخمینET از روابط پنمن- مانتیس،بلانی-کریدل و استیفان- استیوارث استفاده شد. نتایج بدست آمده نشانگر آن بود که روش پنمن- مانتیس بالاترین میانگین تبخیر را داشته و روش استیفان- استیوارث از این نظر کمترین مقدار را ارائه نموده است(48 ). محمد با انجام آزمایشاتی که انجام داد نشان داد که روش طشت تبخیر بهترین روش برای تخمین تبخیر ـ تعرق در نواحی عربستان صعودی میباشد(37 ). آلن وهات فیلد (1996) چندین روش را با هم مقایسه نموده و نتیجه گرفته انددر شرایطی که دادههای هواشناسی دقیقی در اختیار داشته باشیم روشهای پریستیلی- تیلور پنمن- مانتیس بهتر از سایر روشها تبخیر و تعرق را ارزیابی میکند(58). کتسو بیلیس و بیجی مپلیس (1997) روابط مختلفی را برای پارامترهای مورد نیاز روش پنمن ارائه شده را مطرح نموده و برای هر یک روابط تازه ای را ارائه نموده و با دیگر روابط مقایسه و بهترین را معرفی نمودند (62 ). هولم و همکاران (1997 ) در گزارشی تحت عنوان تبخیر ـ تعرق پتانسیل در هند تحت شرایط تغییر اقلیم آینده با سریهای زمانی تبخیر را برای فصول مختلف و در دو دوره کوتاه مدت (15)ساله و بلند مدت(32 )ساله مورد مطالعه قرار دادند که دوره کوتاه مدت تنها بر پایه دادههای تبخیر ـ تعرق پتانسیل و دورههای بلند مدت برپایه دادههای تشتک تبخیرو تبخیر ـ تعرق پتانسیل انتخاب و مورد بررسی قرارگرفتند اغلب ایستگاههای مطالعاتی روند کاهش تبخیر و تبخیر ـ تعرق پتانسیل را بین سالهای 1961تا1992 در همه فصول نشان داد. بر اساس نظریههای مختلف تغییر اقلیم آتی و با توجه به افزایش دما در اثر افزایش گازهای گلخانه ای، انتظار میرود که مقادیر تبخیر و تبخیر ـ تعرق روند افزایشی را در سالهای آتی داشته باشد این وضعیت احتمالاً در شرایط آب و هوایی خراسان و سمنان نیز اتفاق خواهد افتاد (62).جیمز رایت نتایج تحقیق تعیین تبخیر ـ تعرق مرجع را با دو گیاه چمن و یونجه توسط لایسیمتر وزنی با تجزیه تحلیل از فرمول پنمن-کیمبرلی گزارش داد که میزان تبخیر ـ تعرقحاصل از چمن 83 درصد تبخیر ـ تعرق یونجه بوده است.در منابع علمی بین المللی یونجه بدلیل رشد موفق در یک دامنه وسیعی از خاکهای مشخصات مختلف فیزیکی، در مقایسه با سایر علوفهها مورد توصیه بیشتری قرار گرفته است.هرچند که بعضیها یونجه را بعنوان گیاه مرجع در مقایسه با چمن پیشنهاد و توصیه نموده اندولی هنوز به قاطعییت این امر به تایید نرسیده است. نیاز آبی یونجه ،وقتی که برداشت محصول مورد نظر میباشد حدوداً بین800-1600میلیمتر در یک دوره رشد که بستگی به آب وهواو طول دوره رشد دارد گزارش شده است(49).در مطالعهای دیگر که در کنفرانس بین المللی آبیاری در سنت آنتونیوی تگزاس در سال 1996 توسط اساتید ایالت واشنگتن آمریکا ارائه شده است. معادله پنمن ـ مونتیس برای برآورد تبخیر-تعرق روزانه گیاه مرجع موفق بوده است ولی اگر بخواهیم از فرمول بصورت مستقیم برای تعیین تبخیرـ تعرق پتانسیل محصولات مختلفETOاستفاده نمائیم تنها محدودیت فرمول مشخص نبودن ضریب مقاومت روزنهای(Ts ) گیاهان است. والندر و همکاران (1998)در مطالعه ای تحت عنوان تخمین تبخیر ـ تعرق از روی دادههای طشت تبخیر، مدل ویژهای برای تعیین ضریب طشت (ضریبی که بر تبخیر طشت اعمال میشود تا تبخیر ـ تعرق بدست آید) ارائه نمودند. در این مدل ضریب طشت kp تابعی از فاصله و شرایط زمینهایی که باد قبل از رسیدن به طشت از روی آنها عبور میکند (fetch)، سرعت باد و رطوبت، نسبی بوده است . این رابطه بر اساس روابط خطی چند متغیره ارائه شده است. برای تعیین صحت مدل از پنج روش خطای مطلق، خطای نسبی مطلق و میانگین مربعات خطا استفاده گردید. در این مطالعه مقادیرkp حاصل از مدل با مقادیری که توسط دورنبوس و پروت (1997 ) به منظور تعیین تبخیر ـ تعرق از روی دادههای طشت تبخیر ارائه شده بود مقایسه گردید و ملاحظه گردید که مدل ارائه شده بهتر از سایر روشها برای پیش بینی kp جوابگو میباشد(71 ). اشنایدر و همکاران در بوشلند آمریکا چهار روش پنمن ـ مانتیس، پنمن کیمبرلی، پنمن1963 وهارگریوزرا با دادههای روزانه لایسیمتر مقایسه و نتیجه گرفتند که معادله پنمن 1963 سازگاری بهتری با تبخیر ـ تعرق اندازه گیری شده از لایسیمتر دارد. معادلههارگریوز و پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق را کمتر برآورد میکنند اما با تبخیر ـ تعر ق اندازهگیری شده سازگاری خوبی دارد و معادله پنمن-کیمبرلی تبخیر ـ تعرق را کمی بیشتر برآورد میکند(77). همچنین آنها تبخیر ـ تعرق برآوردی بوسیله روش پنمن-مانتیس، پنمن کیمبرلی و پنمن1963 را دادههای حاصل از لایسیمتر برای دوم ژوئیه سال1995 مقایسه و نتیجه گرفتند که تبخیر ـ تعرق برآورد شده با معادله پنمن 1963 با مقادیر اندازه گیری شده مطابقت خوبی دارد و بطور متوسط فقط 9/1صد کمتر برآورد میکند. معادله پنمن-کیمبرلی تبخیر ـ تعرقساعتی را حداکثر 12 درصد کمتر برآورد میکند و معادله پنمن-مانتیس تبخیر ـ تعرق تجمعی برای یک روز را21 درصد کمتر برآورد میکند(71). سیلوا و همکاران[4] با استفاده از لایسیمترهای وزنی ، زهکش دار و سطح آب ثابت تبخیر _تعرق پتانسیل گیاه مرجع ( چمن) را اندازه گیری و با نتایج روش پنمن_ مانتیس و تشتک تبخیر نوع کلاس A ، همچنین نتاج لایسیمترها را با همدیگر مورد مقایسه قرار دادند. در این مطالعه مقدار کل تبخیر تعرق پتانسیل گیاه مرجع اندازه گیری شده از لایسیمترهای زهکش دار وسطح آب ثابت نسبت به لایسیمتر وزنی بترتیب 18%و 11% بیشتر برآورد شده است. در صورتی که اینمقدار از تشتک تبخیر 36% نسبت به لایسیمترهای وزنی کمتر برآورد شده است. در این مطالعه نتایجحاصله نشان داده است که همبستگی بین نتایج روش پنمن_ مانتیس با لایسیمترها خوب ولی همبستگی بین نتایج تشتک تبخیر و لایسیمتر وزنی خوب نبوده است. همچنین نتیجه گیری شده است که لایسیمترهای زهکش دار و سطح آب ثابت برای اندازه گیری تبخیر ـ تعرق پتانسیل روزانه مناسب نیستند( 78 ).در مورد ضریب گیاهی تایگی در مطالعه خود و با استفاه از لایسیمترهای وزنی گزارش داد مقدار KC برای گل آفتابگردان به میزان 2/74 ـ 6/11 بیشتر از آن مقداری بود که فائو پیشنهاد داده بود (83 ).همچنین کوشوپ و پاندا در سال 2001 با استفاده از لایسیمترهای وزنی مقدار KC سیب زمینی را بیشتر از آنچه که فائو پیشنهاد داده بود بدست آوردند (63 ). آزمایشگاه صنایع غذایی هند در تحت شرایط آب و هوائی مرطوب تبخیر تعرقگیاهمرجعرابااستفادهاز لایسیمتر وزنی محاسبه و با 10 روش اندازه گیری تبخیر تعرق مقایسه که فرمول پنمن مانتیس کهاصلاح شده پنمن _کیمبرلی ، فائو_ پنمن ، تورک ـ ردیشن و فائو بلانی کریدل میباشد بهترین نتایج را داد( 40 ). استانهیل (2002 ) در مقاله ای به بررسی این مسئله که آیا تشت تبخیر کلاس A هنوز هم به عنوان عملی ترین و یکی ا ز دقیق ترین روشهای تعیین نیاز آبی گیاهان است پرداخته است. از نظر وی دو گروه عمده برای اندازه گیری و تخمین تبخیر وجود دارد
عوامل موثر بر تبخیر و تعرق
کلمات کلیدی :