پایان نامه

 

  مقاله انرژی خورشیدی در pdf دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله انرژی خورشیدی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله انرژی خورشیدی در pdf

مقدمه  
خورشید چیست؟  
منبع انرژی خورشیدی  
منابع:  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله انرژی خورشیدی در pdf

1)    کتاب راهنمای طرحهای انرژی خورشیدی در ایران، اصغر حاجی سقطی، استادیار دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ اول مهر 1370، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران

2)       نگرشی بر سیستم‌های استفاده از انرژی خورشیدی نویسنده دکتر مجید رئوفی راد

3)       اصول کاربردی حرارتی انرژی خورشیدی ترجمه و تألیف دکتر محمد علی عبدنی

4)       مهندسی گرما و خورشیدی، تألیف پیتر.جی.لاند ترجمه دکتر حسین پناهنده

مقدمه

خورشید زمین را گرم و روشن می‌کند. گیاهان و جانوران نیز انرژی خورشیدی را لازم دارند تا زنده بمانند. اگر خورشید نبود یا از زمین خیلی دورتر بود و گرمای کمتر به ما می‌رسید، سطح زمین خیلی سرد و تاریک می‌شد و هیچ موجودی نمی‌توانست روی آن زندگی کند. همه ما به انرژی نیاز داریم، انرژی مانند نیرویی نامرئی در بدن ما وجود دارد و آن را بکار می‌اندازد. اگر انرژی به بدن نرسد، توانایی انجام کار را از دست می‌دهیم و پس از مدتی می‌میریم

ما انرژی را از غذایی که می‌خوریم یدست می‌آوریم. با هر حرکت و کاری که انجام می‌دهیم، بخشی از انرژی موجود در بدن صرف می‌شود. حتی برای خواندن این مطلب هم مقداری انرژی لازم است. برای همین باید هر روز غذاهای کافی و مناسبی را بخوریم. گیاهان و جانوران نیز برای زنده ماندن و رشد و حرکت ، به انرژی نیاز دارند، که منشأ همه اینها از خورشید می‌باشد

تمام دستگاهها و ماشینهای ساخته شده بدست انسان نیز با استفاده از انرژی کار می‌کنند. بسیاری از این ماشینها برقی هستند. حتما شما هم از دستگاههایی مثل رادیو ، تلویزیون ، اطو ، یخچال و ; استفاده می‌کنید. اگر به هر دلیلی برق خانه قطع شود، تمام این دستگاهها از کار می‌افتند و بدون استفاده می‌شوند. اما آیا می‌دانید برق چطور تولید می‌شود؟ برای تولید برق ، سوختهایی مثل زغال سنگ ، نفت و گاز را می‌سوزانیم. این نوع سوختها را سوخت فسیلی می‌نامند

سوختهای فسیلی از باقی مانده گیاهان و جانورانی بوجود آمده‌اند که میلیونها میلیون سال قبل روی زمین زندگی می‌کردند. وقتی این جانوران و گیاهان مردند و از بین رفتند، سالهای زیادی زیر فشار لایه‌های زمین ماندند تا به زغال سنگ و نفت و گاز تبدیل شدند و می‌بینیم که همه انواع مختلف انرژی که قبل تبدیل به یکدیگر نیز هستند از یک منبع به نام خورشید ناشی شده و یا به آن مربوط می‌شود. تابش خورشید منشأ اغلب انرژیهایی است که در سطح زمین در اختیار ما قرار دارد

باد : ناشی از اختلاف دمای هوا و حرکت نسبی اتمسفر زمین است
آبشار : ناشی از تبخیر و بارانی که از آن نتیجه می‌شود
چوب ، زغال سنگ ، نفت و ; که منشا گیاهی دارند به کمک کلروفیل و خورشید ساخته شده‌اند

خورشید چیست؟

خورشید یک راکتور هسته‌ای طبیعی بسیار عظیم است. که ماده در آن جا بر اثر همجوشی هسته‌ای به انرژی تبدیل می‌شود و هر روز حدود 350 میلیارد تن از جرمش به تابش تبدیل می‌شود، دمای داخلی آن حدود 15 میلیون درجه سانتیگراد است. انرژیی که بدین ترتیب به شکل نور مرئی ، فرو سرخ و فرابنفش به ما می‌رسد 1 کیلو وات بر متر مربع است. خورشید به توپ بزرگ آتشین شباهت دارد که صد بار بزرگتر از زمین است

این ستاره‌ها از گازهای هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است. گازها انفجارهای بزرگی را بوجود می‌آورند و پرتوهای قوی گرما و نور را تولید می‌کنند. این پرتوها از خورشید بسوی زمین می‌آیند در طول راه ، یک سوم آنها در فضا پخش می‌شوند و بقیه بصورت انرژی گرما و نور به زمین می‌رسند. می‌دانیم که سرعت نور 300000 کیلومتر در ثانیه است. از سوی دیگر ، 8 دقیقه طول می‌کشد که نور خورشید به زمین برسد. بنابراین می‌توان فاصله خورشید تا زمین را حساب کرد. در این مسیر طولانی ، مقدار زیادی از نور و گرمای خورشید از دست می‌رود، اما همان اندازه‌ای که به زمین می‌رسد، کافی است تا شرایط مناسبی برای زندگی ما و جانوران و گیاهان بوجود آید

منبع انرژی خورشیدی

با اندازه گیری شار خورشیدی تابشی در بالای جو زمین می‌توان قدرت دریافتی کل انرژی از خورشید را محاسبه کرد. که حدود 18×10¹¹ مگا وات است. البته تمام این انرژی به سطح زمین نمی‌رسد مقداری از آن جذب لایه‌های اتمسفر می‌شود
ماده در عالم اساساً از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده که قسمت اعظم آن بین ستارهها و کهکشانها توزیع شده است. نیروی جاذبه متقابل بین ذرات سبب تراکم گاز و گرد غبار شده و این تراکم احتراما ابر ستاره‌ای را بوجود می آورند
انرژی پتاسیل گرانشی سبب ازدیاد دمای داخل ستاره شده و آن هم باعث افزایش چگالی ستاره شده در نتیجه دمای داخل آن افزایش می‌یابد تا یک حالت پلاسمای خورشیدی بخود بگیرد

 

کلمات کلیدی :

 

  تحقیق روابط سیاسی فرانسه و لبنان در pdf دارای 133 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق روابط سیاسی فرانسه و لبنان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق روابط سیاسی فرانسه و لبنان در pdf

چکیده 
مقدمه 

فصل اول : کلیات تحقیق
1-1-    بیان مسئله 
1-2-     پیشینه و ضرورت انجام تحقیق 
1-3-    سؤالات تحقیق 
1-4-    فرضیه ها 
1-5-    روش تحقیق 
1-6-    اهداف تحقیق 
1-7-    موانع تحقیق 
1-8-    چارچوب و سازماندهی تحقیق 
1-9-    بیان مفاهیم و اصطلاحات 
فصل دوم : چارچوب نظری تحقیق
2-1-    بخش اول 
2-1-1-    کلیات 
2-1-2-     جغرافیای سیاسی و ژئوپولیتیک 
2-1-3-     ریشه‌های نظریه‌ی ژئوپولیتیک 
2-1-4-    تحول تاریخی مفهوم ژئوپولیتیک 
2-2- بخش دوم: دید‌گاه‌های مهم ژئوپولیتیک 
2-2-1-    ماهان، دریاها، و قدرت ملی 
2-2-2-    هالفورد مکیندر و قدرت خشکی 
2-2-3-    ماینگ و معیارهای انسانی  
2-2-4-    یوردیس فون لوهاوزن 
2-2-5-    استراتژی ژئوپولیتیک هاوس هوفر 

فصل سوم : ژئوپولیتیک لبنان
3-1-    بخش اول 
3-1-1-    قوه‌ی مجریه 
3-1-2-    قوه‌ی مقننه 
3-1-3-    قوه‌ی قضائیه 
3-1-4-    احزاب سیاسی 
3-1-5-    گروه‌های فشار سیاسی 
3-1-6-    اقتصاد 
3-1-7-    کمک‌های اقتصادی 
3-2-    بخش دوم : عوامل مؤثر بر ژئوپولیتیک لبنان 
3-2-1-     عوامل ثابت 
3-2-1-1-    موقعیت 
3-2-1-2-    وسعت 
3-2-1-3-    توپوگرافی 
3-2-1-4-    شکل کشور 
3-2-2-    عوامل متغیر 
3-2-2-1-    منابع 
3-2-2-2-    انسان و جمعیت 
3-2-2-2-1-    بافت سیاسی و اجتماعی 
3-2-2-2-2-    اقوام و فرقه‌ها 
3-2-2-2-2-1-    شیعیان 
3-2-2-2-2-2-    سنیان 
3-2-2-2-2-3-    دروزی‌ها 
3-2-2-2-2-4-    دیگر فرق اسلامی 
3-2-2-2-2-5-    جوامع مسیحی لبنان 
3-2-2-3-    تأثیرات ناشی از انشقاق اجتماعی 
3-3-    بخش سوم : لبنان دولت – ملت ورشکسته   

فصل چهارم : پیشینه‌ی نفوذ فرانسه در لبنان
4-1-    کلیات 
4-2-    دوران رقابت‌های استعماری تا پایان جنگ جهانی اول 
4-3-    رژیم اشغال نظامی (از 1918 تا 1920) 
4-4-    حکومت فرانسه (از 1920 تا 1926) 
4-5-    جمهوری لبنان تحت قیمومت فرانسه (از 1926 تا 1944م) 
4-6-    فرانسه و خاورمیانه در دوران جنگ سرد 

فصل پنجم: سیاست خارجی فرانسه در قبال لبنان در دوران پس از جنگ سرد تا کنون
5-1-    بخش اول 
5-1-1-    نقش جهانی 
5-1-2-    چندجانبه‌گرایی 
5-1-3-    استفاده از زور و سازمان ملل متحد 
5-1-4-    چندقطبی بودن نظام بین‌الملل 
5-1-5-    سیاست خارجی فرانسه؛ تداوم یا تغییر؟ 
5-2-    بخش دوم: مناسبات سیاسی و اقتصادی فرانسه و لبنان 
5-2-1-    نقش و تأثیر سوریه در مناسبات فرانسه و لبنان 
5-2-2-    ژاک شیراک و لبنان 
5-2-3-    فرانسه و واقعه‌ی ترور رفیق حریری 
5-2-4-    فرانسه و جنگ 33 روزه 
5-2-5-    جنگ سی و سه روزه و قعطنامه‌ی 1701 
5-2-6-    بیانیه‌ی مشترک آمریکا و فرانسه در مورد لبنان 
5-2-7-    نقش فرانسه در برگزاری و موفقیت کنفرانس پاریس 
5-2-8-    فرانسه و یونیفل 
5-2-9-    فرانسه و حزب‌الله 
5-2-10-    نیکلا سارکوزی و لبنان 
5-2-11-    موضع فرانسه در قبال طرح اتحادیه‌ی عرب 
پیوست های فصل پنجم 
نتیجه گیری 
فهرست منابع 
چکید انگلیسی 

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقیق روابط سیاسی فرانسه و لبنان در pdf

الف) منابع فارسی

کتب

1-    اسدالهی مسعود، جنبش حزب‌الله لبنان: گذشته و حال، تهران: پژوشکده‌ی مطالعات راهبردی،

2-    امامی محمدعلی، بررسی روابط سوریه و عراق در دهه‌ی 1980، تهران: وزارت امورخارجه، مؤسسه‌ی چاپ و انتشارات،

3-     بروو فیلیپ،‌ فرانسه و منشأ تراژدی فلسطین، ترجمه آیت سالاری فر، تهران : مؤسسه مطالعات اندیشه‌ سازان نور ،

4-    بئاتریس ژیلبن و ایولا کوست، عوامل و اندیشه‌ها در ژئوپولیتیک، ترجمه علی فراستی، تهران: نشرآمن، 1387

5-    تقوی اصل سیدعطا، ژئوپولیتیک جدید ایران از قزاقستان تا گرجستان، تهران : مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه ،1384

6-    جک سی. پلانو و روی التون، فرهنگ روابط بین‌الملل، ترجمه و تحقیق حسن پستا، تهران: نشر فرهنگ معاصر،

7-    جعفری ولدانی، اصغر، ژئوپولیتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی ،1386

8-    فولر گراهام ،شیعیان عرب: مسلمانان فراموش شده، ترجمه خدیجه تبریزی و دیگران، انتشارات شیعه شناسی. 1384

9-    درایسدل آلاسدایر، اچ بلیک جرالد، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجم دره میرحیدر، تهران : دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1386

10- دوئرتی جیمز، فالتز گراف رابرت، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمه‌ وحید بزرگی، علی رضا طیب، تهران : نشر قومس،

11-           ژیلبن بئاتریس و کوست ایولا، عوامل و اندیشه‌ها در ژئوپولیتیک، ترجمه علی فراستی، تهران: نشر آمن، 1387

12-          ژئاروید اتوتایل و دیگران، اندیشه‌های ژئوپولیتیک در قرن بیستم، ترجمه محمدرضا حافظ‌نیا، هاشم نصیری، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امورخارجه، 1380

13-               صحفی سید محمد، ژئوپولیتیک فرهنگی و مسأله‌ی امنیت ملی، نشر شمسا،

14-              عزتی، عزت‌الله، ژئوپولیتیک، تهران : سمت ،

15-              ــــــ ، ژئوپولیتیک در قرن بیست و یکم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)، 1387

16-                علیزاده ‍، فرهنگ سیاسی لبنان، ترجمه محمدرضا گلسرخی و محمدرضا معماری (تهران: نشر سفیر، 1368

17-                فولر گراهام ، شیعیان عرب : مسلمانان فراموش شده ، ترجمه خدیجه تبریزی و دیگران : انتشارات شیعه شناسی ، 1384

18-                قیمومیت‌ فرانسه‌ بر لبنان‌

19-              گیدنز آنتونی، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی: 1381

20-              کلیساهای مسیحیت شرقی

21-           مارتین. لی. نورجی، چهره جدید امنیت در خاورمیانه، ترجمه قدیر نصری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی. 1383

22-     مجتهدزاده پیروز، ایده‌های ژئوپولیتیک و واقعیتهای ایرانی، مطالع روابط بین‌الملل در جهان دگرگون شونده، تهران: نشر نی، 1379

23-           مرکز الاستشارات و البحوث ، لبنان تاریخ ، جامعه و سیاست (1976-1976) ، ترجمه موسسه مطالعات اندیشه سازان نور ، تهران : اندیشه سازان نور، 1388

24-                معینی آرانی مصطفی، ساختار اجتماعی لبنان و آثار آن، تهران : مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1372

25-           موسوی حسین، الگوی ثبات سیاسی و مقاومت ضد صهیونیستی در لبنان و پیامدهای آن، 1387

26-                مونت پیتر و دیگران، خاورمیانه، ترجمه محسن مدیر شانه‌چی و دیگران، (مشهد: مؤسسه‌ی چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1369

27-           میرزاآقایی محمد حسین ، بازیگران مسیحیت سیاسی در لبنان.تهران:نشر شهر،1386،چاپ اول

28-           نادری سمیرمی احمد ، لبنان، تهران: وزارت امورخارجه، 1376

29-                   نانته ژاک، تاریخ لبنان ، ترجمه اسدالله علوی ، مشهد : بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی ، 1379

30-                   ونت الکساندر، نظریه‌ اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1384

31-               وینسنت اندرو، نظریه‌های دولت،  ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی،

 

مقالات

1-    اومیمه عبدالطیف، ترجمه‌ی بهزاد احمدی لفورکی، هفته نامه پگاه حوزه، شماره 244، آذر

2-    دهقانی فیروز‌آبادی سیدجلال، «منطق ژئوپولیتیک در سیاست خارجی عراق: علل و پیامدها»، مرکز پژوه‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، سال دهم، شماره 2، تابستان

3-    عزتی عزت‌الله، «چشم‌انداز ژئوپولیتیک اروپا در قرن بیست و یکم»، فصلنامه سیاست خارجی، سال سیزدهم

4-    مجتهدزاده پیروز، «تحولات جهانی در منطقه‌ی خلیج فارس»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شمار 50-49

5-    ___، «جغرافیا و سیاست در دنیای واقعیت‌ها، نگاهی کوتاه به پاره‌ای از مفاهیم جغرافیای سیاسی وژئوپولیتیک»، بخش دوم، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 122-121، مهر و آبان 1376

6-    محمدی هادی ، «گزارش : ملاحظات کاربردی درباره مسیحیان لبنان در جنگ رژیم صهیونیستی علیه حزب الله»، فصلنامه مطالعات منطقه ای؛ جهان اسلام، سال 7 ، شماره های 26و27 ، تابستان

و پاییز 1385

گزارش‌های پژوهشی

1-    نورمحمدی مرتضی، سیاست خاورمیانه‌ای فرانسه در دوران سارکووزی مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهشی (مرکز پژوهش‌ها)، 1387

2-    پورهاشمی سیدعباس، سیاست خارجی فرانسه در لبنان، مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهشی (مرکز پژوهش‌ها)،

روزنامه‌ها

1-    روزنامه همشهری 25/11/

2-    روزنامه جمهوری اسلامی 11/2/

سایت‌های خبری

1- سایت خبررسانی اطلاعات نت.17/11/

2- خبرگزاری قدس (قدسنا) به نقل از خبرگزاری آسوشیتد پرس20/4/

3- خبرگزاری جمهوری اسلامی 12/2/

چکیده

           خاورمیانه یکی از مناطق مهم و استراتژیک برای سیاست خارجی فرانسه به شمار می‌آید. سابقه‌ی تاریخی، نفوذ سنتی، ارتباط با اعراب و مسلمانان، گسترش زبان فرانسه، وابستگی به انرژی و بالاخره بازار خاورمیانه همواره دلایل جذابی برای فرانسوی‌ها بوده است تا نسبت به تحولات این منطقه حساسیت بیشتری نشان دهند. اگرچه همکاری‌های نزدیک و حتی استراتژیک فرانسه با اسرائیل، پیش از روابط دوستانه‌ی آمریکا و اسرائیل آغاز شده است، اما فرانسه به خاطر نفوذ سنتی خود در لبنان همواره ترجیح می‌داده که به جای رویکرد آمریکایی در حمایت همه‌جانبه و استثنایی از اسرائیل بین حمایت خود از لبنان و اسرائیل نوعی تعادل برقرار سازد. لبنان مهم‌ترین محور سیاست خارجی فرانسه در خاورمیانه بوده است. رهبران فرانسه در طول تاریخ سیاسی گذشته همواره تلاش کرده‌اند تا نقش تاریخی و سنتی خود را در منطقه به ویژه لبنان حفظ نمایند. اما تصویری که در این پایان‌نامه از لبنان ترسیم می شود، کشوری را نشان می‌دهد که از مؤلفه‌های لازم برای تشکیل یک دولت ملی مدرن برخوردار نیست. انتخاب «ژئوپولیتیک» به عنوان چارچوب نظری این پژوهش نیزدر همین راستا صورت گرفته است. توجه به ویژگی‌های ژئوپولیتیک لبنان این واقعیت را نشان می‌دهد که بارزترین ویژگی های ژئوپولیتیک این کشور عدم امکان دست‌یابی به وحدت ملی،به دلیل وجود اقوام و فرقه‌هایی تشکیل شده که هیچ گونه سنخیتی با یکدیگر ندارند. نتیجه‌ی چنین وضعیتی به وجود آمدن خلاء قدرت و جذب و ورود قدرت‌های خارجی به این کشور است. وضعیت خلاء قدرت به وجود آمده در لبنان، این کشور را در مقابل نفوذ نیروهای خارجی آسیب‌پذیر کرده است، به طوری که دولت‌های همسایه و قدرت‌‌های فرامنطقه‌ای قادرند به آسانی اهداف خود را در لبنان پیگیری کرده، از طریق حمایت از گروه‌های خاص، منافع خود را دنبال نمایند. با در نظر گرفتن این نکته که لبنان فاقد زمینه‌های سیاسی و اقتصادی لازم و مناسب برای بازدهی و سود‌آوری سرمایه‌گذاری‌‌های فرانسوی است،سعی شد به این سوال پاسخ داده شود که انگیزه‌ی دولت فرانسه از صرف مبالغ زیادی که هر ساله در قالب کمک‌های اقتصادی، هزینه‌ی نیروهای نظامی مستقر در لبنان و همچنین حمایت‌های نظامی به این کشور سرازیر می‌کند چیست، و چه اهدافی را از این سیاست‌ها دنبال می‌کند

کلید واژه ها : خاورمیانه، لبنان، فرانسه، ژئوپولیتیک، سازه انگاری، سیاست خارجی

مقدمه

        همواره خاورمیانه یکی از مناطق مهم و استراتژیک برای سیاست خارجی فرانسه بوده است. سابقه‌ی تاریخی، نفوذ سنتی، ارتباط با اعراب و مسلمانان، گسترش زبان فرانسه، وابستگی به انرژی و بالاخره بازار خاورمیانه همواره دلایل جذابی برای فرانسوی‌ها در این منطقه بوده است و همین دلایل نیز باعث شده تا این کشور نسبت به تحولات این منطقه حساسیت بیشتری نشان دهند. در این پژوهش سعی شده است تا روابط سیاسی دو دولت فرانسه و لبنان به عنوان دولتی که دارای تحولات گسترده و زیادی در طول تاریخ در این منطقه بوده است در دوره‌ی زمانی پس از پایان جنگ سرد مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور بوده است که ابتدا تغییرات به وجود‌ آمده در نظام بین‌الملل پس از پایان جنگ سرد که زمینه‌ساز دگرگونی‌هایی در نحوه و میزان توزیع قدرت میان واحد‌های آن شده است مورد بررسی قرار می‌گیرد تا معین شود که چه زمینه‌هایی رویکرد مجدد فرانسه به لبنان در جستجوی منافع و پایگاه سنتی را میسر ساخته است. سپس بررسی تاریخ لبنان تا آن اندازه مورد توجه قرار خواهد گرفت که روشنگر چگونگی، میزان و منابع نفوذ دیرپای فرانسه در این کشور باشد و در مقابل، دوره‌ی پس از پایان جنگ سرد به عنوان فرصتی مجدد برای احیاء و بازسازی این نفوذ، تمرکز عمده‌ی تحقیق را به خود اختصاص خواهد داد. در شناسایی محرک و انگیزه‌ی روابط ، بیش از آن‌که جهت‌گیری‌های سیاست خارجی فرانسه مورد توجه باشد، موقعیت و ویژگی‌های ژئوپلیتیک لبنان راهنمای روند بررسی‌ها خواهد بود. به همین منظور نظریه‌های ژئوپلیتیک به عنوان چارچوب نظری تحقیق انتخاب شده و فصلی نیز به بررسی مزیت‌ها و مختصات ژئوپلیتیک لبنان خواهد پرداخت

1-1-      بیان مساله

در این تحقیق هدف این است که روابط سیاسی دو دولت فرانسه و لبنان در دوره‌ی زمانی پس از پایان جنگ سرد مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور در مقدمه‌ای کوتاه تغییرات به وجود‌ آمده در نظام بین‌الملل پس از پایان جنگ سرد که زمینه‌ساز دگرگونی‌هایی در نحوه و میزان توزیع قدرت میان واحد‌های آن شده است مورد بررسی قرار می‌گیرد تا معین شود که چه زمینه‌هایی رویکرد مجدد فرانسه به لبنان در جستجوی منافع و پایگاه سنتی را میسر ساخته است. بررسی تاریخ لبنان تا آن اندازه مورد توجه قرار خواهد گرفت که روشنگر چگونگی، میزان و منابع نفوذ دیرپای فرانسه در این کشور باشد و در مقابل، دوره‌ی پس از پایان جنگ سرد به عنوان فرصتی مجدد برای احیاء و بازسازی این نفوذ، تمرکز عمده‌ی تحقیق را به خود اختصاص خواهد داد. در شناسایی محرک و انگیزه‌ی روابط، بیش از آن‌که جهت‌گیری‌های سیاست خارجی فرانسه مورد توجه باشد، موقعیت و ویژگی‌های ژئوپلیتیک لبنان راهنمای روند بررسی‌ها خواهد بود. به همین منظور نظریه‌های ژئوپلیتیک به عنوان چارچوب نظری تحقیق انتخاب شده و فصلی نیز به بررسی مزیت‌ها و مختصات ژئوپلیتیک لبنان خواهد پرداخت

1-2-      پیشین تحقیق

در ایران کتاب یا مقاله‌ای با موضوع روابط فرانسه و لبنان به صورت مستقل تألیف نشده است. کتاب­ها و مقالات زیادی با عناوین کلی مانند لبنان، تاریخ لبنان، ساختار اجتماعی لبنان، حمله‌ی اسرائیل به لبنان، جنبش حزب­الله لبنان و ; تألیف یا ترجمه شده است. در دانشگاه علامه طباطبائی پایان­نامه­ای با عنوان «سیاست خارجی فرانسه در خاورمیانه» نوشته شده که فقط دو صفحه از آن به لبنان پرداخته ­است آن هم به صورت کلی و گذرا

پایان‌نامه‌ی دیگری در دانشکده‌ی روابط بین‌الملل وزارت امورخارجه تألیف شده که عنوان آن مستقیماً به موضوع پایان‌نامه‌ی حاضر مربوط است. عنوان این پایان‌نامه «جهت‌گیری سیاست خارجی فرانسه در قبال تحولات لبنان در دور ژاک شیراک» می‌باشد و در صفحات آخر آن مطالبی پیرامون موضوع مورد بررسی آمده است. شاید منبع مناسب در زمینه‌ی لبنان کتاب تاریخ لبنان نوشته ژاک نانته باشد که اسدالله علوی ترجمه کرده، این کتاب تاریخ لبنان را از دوره‌ی فنیقیان بررسی نموده و فصل آخر آن که به بررسی دوران معاصر پرداخته تصویری کامل از چگونگی تأسیس کشور لبنان ترسیم و شرایط خاص جامعه­ای را که با قرار گرفتن در قلمرو سرزمین واحدی به نام لبنان به وجود آمد تشریح کرده است. نقش فرانسه در تأسیس کشور لبنان در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. اما آخرین موضوعی که در این کتاب بررسی شده بحران سال 1958 است

در خارج از ایران هم مهم­ترین مؤسسه­ای که مسائل لبنان را بررسی می­کند “مرکز مطالعات لبنان”[1] است، مرکز مطالعات لبنان یکی از مراکز مطالعاتی مرکز خاورمیانه در کالج سنت آنتونی دانشگاه آکسفورد است که توسط گروهی از محققان لبنانی و به منظور مطالعه و تحقیق در زمینه‌ی کشور لبنان، اجرای تحقیقات و پژوهش­های بی­طرف، کمک به بازسازی لبنان، ارتقای درک و شناخت بهتر از لبنان و تلاش برای حل معضلات این کشور بنیان نهاده شد. این مرکز در طول دو دهه‌ی گذشته با گردهم آوردن محققان و پژوهشگران صاحب­ نام به شهرتی بین­المللی دست یافته و در حال حاضر نقشی محوری و اساسی در میان استادان دانشگاه­ها، دانشجویان، کارشناسان، روزنامه­نگاران، تجار و بازرگانان و سیاستمداران ایفا می­کند، مرکز مطالعات لبنان با برگزاری کنفرانس­ها و همایش­های بین‌المللی و چاپ مقالات، نشریات و کتاب­ها به یک مرجع بین­المللی معتبر در زمینه‌ی مطالعات لبنان تبدیل شده است. این مرکز دارای سه مجموعه انتشارات با عناوین «مقالات لبنان»، «دیدگاه­هایی درباره‌ی لبنان» و «گزارش کنفرانس­ها» است که برخی از آخرین عناوین آنها را می­خوانیم: جامعه سیاسی لبنان: نگاه تاریخی، آلبرت حورانی[2]، عواقب اقتصادی جنگ در لبنان، ناصر سعیدی[3]، دیدگاه‌های شیعیان جنوب لبنان، شبلی ملعت[4]، محدودیت­ها و فرصت­های سیاسی، نواف سلام[5]، مسائل جنوب لبنان، فیضه نصرالله[6]، نخستین انتخابات پارلمانی پس از جنگ لبنان: انتخابات تحمیلی، فرید الخازن[7]، گزارش کنفرانس فلسطینیان در لبنان، بازسازی بیروت، اسامه کبانی[8]، لبنان و مسأله‌ی خاورمیانه، کمال صلیبی[9]. همان­طور که ملاحظه شد مرکز تخصصی مطالعات لبنان نیز موضوع روابط فرانسه و این کشور را مورد بررسی تخصصی قرار نداده است

فعال‌ترین پژوهشگر ایرانی در زمینه‌ی مسائل لبنان اسدالله ‌علوی است که تاکنون کتاب‌ها‌ و مقالات زیادی در مورد لبنان و تحولات آن تألیف کرده است. کتاب جنبش حزب‌الله لبنان؛ گذشته و حال یکی از این تألیفات است که در قالب چارچوب نظری اقدام جمعی مبانی‌ فکری، مواضع و اقدامات حزب‌الله را تجزیه‌ و تحلیل کرده است. با توجه به نبود تحقیق در زمینه عوامل مؤثر در روابط سیاسی فرانسه و لبنان به زبان فارسی و اهمیت این دو کشور برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران لزوم یک پژوهش دانشگاهی احساس می گردید

1-3-      سؤال پژوهش

 

چه عواملی باعث ایفای نقش مؤثر فرانسه در لبنان در دوران پس از جنگ سرد شده است؟

1-4-      فرضیه پژوهش

ژئوپلیتیک لبنان در خاورمیانه، فرانسه را به عنوان قدرت نافذ بین‌المللی تشویق نمود تا با استفاده از خلاء قدرت ناشی از پایان جنگ سرد، حضور و نفوذ خود را در لبنان بازسازی نماید

1-5-      روش تحقیق

 

 

1-    روش تحقیق در این رساله توصیفی ، تحلیلی می باشد

2-    نوع تحقیق در این رساله نظری است و بر اساس روش تحقیق در علوم سیاسی انجام شده است

3-    روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای می باشد و در نگارش تحقیق حاضر کتب ، مقالات ، روزنامه و پایگاه های متعدد اینترنتی نیز مورد بررسی قرار گرفته است

4-    در گردآوری اطلاعات و مطالب حاضر به صورت فیش برداری عمل شده است

1-6-      اهداف تحقیق

 

        پژوهش حاضر به تبیین علل و ابعاد علمی وعینی تأثیرگذار بر مناسبات فرانسه و لبنان پس از جنگ سرد می پردازد

1-7-      موانع تحقیق

لازمه‌ی پرداختن به موضوع روابط فرانسه و لبنان آشنای با زبان‌های فرانسه و عربی و استفاده از منابع و سایت‌های این دو کشور. به دلیل عدم امکان استفاده از منابع مزبور و توسل به منابع فارسی و انگلیسی، فرصت دستیابی به منابع دست اول فراهم نبوده و این عمده‌ترین مشکل و تنگنای این تحقیق به شمار می‌رود

1-8-      سازماندهی تحقیق

این تحقیق در 5 فصل تقسیم‌بندی شده است. در فصل اول کلیات پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است .در فصل دوم رویکرد نظری ژئوپولیتیک بررسی شده و سعی می‌شود قابلیت‌های آن در تبیین سیاست خارجی فرانسه در قبال لبنان شناسایی شود. در فصل سوم ویژگی‌های ژئوپولیتیک لبنان مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد تا ارتباط چارچوب نظری تحقیق با مسائل مورد بررسی در روند طرح مباحث روشن شود. در این زمینه بخصوص بر واقعیت پراکندگی و انشقاق اجتماعی و سیاسی گروه‌ها، احزاب و فرقه‌های ساکن در لبنان، به عنوان مهم‌ترین ویژگی ژئوپولیتیک این کشور تأکید می‌شود تا زمینه‌های حضور و نفوذ فرانسه و دیگر نیروهای خارجی در لبنان معین شود. فصل چهارم گریزی متخصر به تاریخ استعمار فرانسه در منطقه‌ی خاورمیانه و لبنان است. هدف از طرح این بحث نشان دادن استمرار  سیاست خارجی فرانسه در این کشور است. از آنجا که مدعای اصلی ما احیای نفوذ سنتی فرانسه در لبنان و نه آغاز چنین نفوذی است باید روشن شود که پیشینه‌ی نفوذی که در حال بازسازی است چه بوده است. و در فصل پنجم ضمن ارائه‌ی بحثی کوتاه پیرامون اصول حاکم بر سیاست خارجی فرانسه در چند دهه‌ی گذشته نحوه و سطح تعاملات سیاسی و اقتصادی دو کشور فرانسه و لبنان مورد بررسی و کنکاش قرار می‌گیرد

1-9-      بیان مفاهیم و اصطلاحات

الف)سیاست خارجی

استراتژی‌ها یا خط‌‌مشی‌هایی که به وسیله‌ی تصمیم‌گیرندگان یک کشور در رابطه با سایر کشورها یا موجودیت‌های بین‌المللی طرح‌ریزی می‌شود و منظور از آن دست‌یابی به اهداف ویژه‌ای است که بر پایه‌ی تصور منافع ملی تعریف و مشخص شده‌اند.[10]

ب)دولت مدرن

     الف- پیشینه: برخی، دولت-شهر یونانی را نخستین شکل دولت مدرن می‌دانند. اگرچه میان دولت-شهر

یونانی و دولت مدرن برخی شباهت‌های صوری وجود دارد؛ مثلا هر دو دارای قلمروی مشخص و جمعیتی معین هستند و اندیشه‌ی شهروندی و مفهوم حکومت قانون در هر دو یافت می‌شود، اما یکسان دانستن دولت-شهر یونانی و دولت مدرن نادرست است. از نظر افلاطون و ارسطو غایت دولت-شهر تأمین «بهزیستی» برای شهروندان بود. به همین‌سان علم سیاست، یا علم دولت-شهر معطوف به تأمین و توسعه‌ی فضیلت و سعادت بود. دولت-شهر فراگیرنده‌ی کل وجوه زندگی شهروندان به شمار می‌رفت، دین، سیاست و زندگی شخصی از یکدیگر جدایی‌ناپذیر بودند. منصب دینی و روحانی اصلاً منصبی سیاسی تلقی می‌شد. این شیوه‌ی زندگی بسیار منسجم و هم‌بسته‌ای بود که مورد ستایش اندیشمندان و دانشوران قرن‌‌های بعد قرار گرفت. خیر فردی از خیر جامعه جدایی‌ناپذیر بود و اخلاق جزء جدایی‌ناپذیر سیاست به شمار می‌رفت. به همین دلیل دولت-شهر دارای خصلت مهم دیگری بود که آن را با دولت مدرن غیرقابل مقایسه می‌ساخت. «جامعه» و «فردیت» به هیچ روی به عنوان پدیده‌هایی مجزا مورد شناساسی قرار نمی‌گرفتند. هیچ چیز سوای دولت-شهر وجود نداشت. حوزه‌ی زندگی خصوصی و حقوق و آزادی‌‌های فردی متصور نبود. افراد تنها به عنوان شهروندان تمام‌عیار مدعی حقوق بودند و تمیز میان حقوق عمومی و حقوق خصوصی قابل تصور نبود. قانون[11] جزئی از مذهب، اخلاق و اصول اداره‌ی دولت-شهر به شمار می‌رفت. شهر نسبت به فرد اولویت داشت. انسان به طور طبیعی نیازمند دولت-شهر بود و در درون آن همچون سلول یا عضوی

از پیکری واحد می‌زیست

ب- ویژگی‌های صوری: از نظر جغرافیایی دولت در سرزمین مشخصی واقع است و بر آن حکمرانی می‌کند. در درون چنین سرزمینی مردمی زندگی می‌کنند که بسیاری از آنها شهروند به شمار می‌روند، یعنی اینکه در درون آن سرزمین دارای حقوق و مصونیت‌های خاصی هستند. هر دولتی معمولاً در درون سرزمین خاصی مدعی سلطه یا تفوق بر کل سازمان‌ها و تشکلات یا گروه‌های داخلی است

دولت همچنین بر خلاف گروه‌های داخلی دارای بیشترین میزان سلطه بر منابع و وسایل اجبار است. در عین حال دولت صرفاً دستگاه زور و قدرت نیست. همچنین انحصار زور و قدرت معطوف به نیل به اهداف خاصی است. به ویژه حفظ نظم داخلی و دفاع در مقابل بیگانگان مهمترین اهداف انحصار قدرت در دست دولت هستند. دولت به عنوان عالی‌ترین مرجع اقتدار مدعی سلط انحصاری در درون قلمرو خویش است و به این معنا واجد حاکمیت است. دولت منبع قانون است و یا حداقل ماهیت آن سخت به وجود قانون وابسته است. دیگر ویژگی صوری بسیار مهم دولت که واجد بیشترین میزان تداوم و قطعیت در همه‌ی دولت‌ها است این است که دولت قدرت عمومی مستمر و متداوم است

ج)حاکمیت

      گفته شد که دولت واجد حاکمیت است. مفهوم حاکمیت بسیار بحث‌انگیز است. به طور بسیار ساده مقصود از حاکمیت دو چیز است: نخست اینکه دولت در درون قلمرو خویش رقیبی ندارد و بر همه‌ی گروه‌ها مسلط است؛‌ و دوم اینکه از نظر خارجی دولت وقتی واجد حاکمیت است که دولت‌‌های دیگر آن را به عنوان دولتی مستقل شناسایی کنند. این مفهوم اغلب به صورت ابهام‌انگیزی در قالب عبارت «تمامیت ارضی» بیان می‌شود.[12]

ه)هویت

        هویت در معنای فلسفی آن عبارت است از هر آن‌چه که چیزی را به آن‌چه که هست، تبدیل می‌کند. البته این تعریف بیش از اندازه موسع است. بنابراین هویت را می‌توان خصوصیتی در کنشگران نیت‌مند تلقی کرد که موجد تمایلات انگیزشی و رفتاری است. این به معنای آن است که هویت در اساس یک ویژگی ذهنی یا در سطح واحد است که ریشه در فهم کنشگر از خود دارد. البته معنای این فهم اغلب وابسته به این است که آیا سایرکنشگران، کنشگر را به همان شکل بازنمایی می‌کنند یا نه،و در این محدوده، هویت واجد یک ویژیگی ویژگی بیناذهنی[13] یا نظام‌محور نیز هست.[14]

[1]- Center for Lebanese Studies (CLS)

[2]- Albert Hourani

[3]- Nasser Saidi

[4]- Chibli Mallat

[5]- Nawaf Salam

[6]- Fida Nasrallah

[7]- Farid el-Khazen

[8]- Oussama Kabbani

[9]- Kamal Salibi

1- جک سی. پلانو و روی التون، فرهنگ روابط بین‌الملل، ترجمه حسن پستا، تهران : نشر فرهنگ معاصر، 1370، ص 20

[11]- Nomos

[12] -پیشین، ص 42

[13]- Intersubjective

2-ونت الکساندر، نظریه‌ اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1384، صص26-25

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله دینامیک کربوهیدرات ها هنگام رشد تناسلی و محدودیت محصول بذر سالیانه رایگرس در pdf دارای 31 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله دینامیک کربوهیدرات ها هنگام رشد تناسلی و محدودیت محصول بذر سالیانه رایگرس در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله دینامیک کربوهیدرات ها هنگام رشد تناسلی و محدودیت محصول بذر سالیانه رایگرس در pdf

چکیده  
1-   مقدمه  
-2   مواد و روش ها  
1-2- گیاه  
2-2 نمونه گیری  
2-3- عصاره گیری و تحلیل کربوهیدرات های محلول در آب  
3-   نتایج  
3-1- تغییرات وزن خشک  
3-2- تغییر در کربوهیدرات های محلول در آب  
3-3 جابه جایی آشکار و کربوهیدرات محلول در آب هنگام رشد دانه  
-4   توضیحات  
-5   نتیجه گیری  

چکیده

اغلب محصول بذر علوفه های علفی کم است و از کل محصول درو شده فقط 20-10%  بذر به دست می آید. محصول بذر تحت تاثیر مقدار کربوهیدراتی است که به آن منتقل می شود. اما اطلاعات مربوط به ذخیره و حرکت کربوهیدرات ها در دوره رشد مولدی(تناسلی) علوفه های علفی محدود است و استفاده از دانه های انبار شده و تازه مشابه  بذر به دست آمده از بافت گیاهی هم نتایجی مبهمی به دست می دهد. برای تعیین این مسئله که آیا کل مقدار کربوهیدرات گیاه محصول بذر را محدود می کند، مشارکت بافت های گیاهی و مولدی در محصول بذر، الگوی تجمع کربوهیدرات محلول در آب (WSC) و حرکت مجدد آن ها، محل رویش رایگرس پرنیال(Lolium prenne L.) را بررسی کردیم. نمونه برداری از جوانه ها از هنگام ظهور جوانه تا زمان درو انجام گرفت. مقدار کربوهیدرات محلول در آب تیغه وغلاف برگ، میان گره ها و اندام تناسلی جوانه را به رو روش اندازه گیری کردیم. اول کربوهیدرات محلول در آب را به روش غیر مستقیم از طریق تغییرات حاصله در وزن بافت خشک اندازه گیری کردیم. سپس تجمع کربوهیدرات محلول در آب را به صورت مستقیم اندازه گرفتیم. عصاره کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی کم (LMW) و زیاد (HMW) را از بافت های گیاهی و تناسلی گرفتیم و مقدار تجمع را با استفاده از آزمایش رنگ سنجی آنترون مشخص کردیم. محصول بذر گیاه زیاد (2950 kg h^-1) بود و در وزن خشک و مقدار کربوهیدرات محلول در آب LMW و HMW بافت گیاهی و تناسیلی هنگام رشد مولدی تغییرات چشمگیری مشاهده شد. پس از بیرون زدن جوانه ها تجمع کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی زیاد بالا بود و تا زمانی درو دانه همچنان افزایش می یافت. کل وزن خشک جوانه ها هم با گذشت همین دوره افزایش یافت. در مقابل، وزن خشک تیغه و غلاف برگ با تقلیل یکنواخت تجمع کوچک اولیه کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی زیاد بالا کاهش یافت. کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی زیاد بالا هنگام رشد دانه در سرها افزایش چشمگیری داشت و با افزایش وزن خشک در زمان درو کاهش یافت. نسبت کربوهیدرات محلول در آب LMW و HMW در زمان رشد بسته به نوع بافت و مرحله رشد تغییر می کرد. در این تحقیق مشخص شد که خود سر دانه عامل مهمی در تحریک رشد دانه است. شناخت مکانیسم هایی که کربوهیدرات ها را در دانه تقسیم می کنند ، مقدار محصول را  به شکل عمده ای افزایش می دهد

مقدمه

شاخص درو رایگرس پرنیال( بذر درصدی از محصول خشک) فقط 10 تا 20% است. شاخص درو مستقیما تحت تاثیر بازده تناسلی گیاه است که به صورت به کارگیری محل گلچه (FSU)، تفاوت بین محصول بذر اصلی و باقوه تعریف می شود. محصول بذر بالقوه تابع تعداد کل گلچه های موجود در شکوفه است و حداکثر بذرهای هر واحد مساحت را نشان می دهد) اما در رایگرس محصول بذر واقعی کم و متغیر است. در حالی که تقریبا 60% گلچه ها قبل از درو تبدیل به بذر می شوند، فقط 10 تا 30% آن ها بذر قابل فروش تولید می کنند. تبدیل گلچه به بذر قابل فروش به مقدار کربوهیدرات هایی بستگی دارد که به دانه منتقل می شوند. هنگام رشد بذر، کربوهیدرات ها در بذرهای سبک فاقد پوشش تجمع نمی کنند. از این رو، شناخت انواع مختلف و مقدار کربوهیدرات ها که در بافت های مختلف ترکیب شده اند و به بذر منتقل می شوند برای درک بهتر عوامل محدود کننده محصول بذر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. علف های علوفه ای و غله دارای بیشترین مقدار کربوهیدرات های ساختاری و غیر ساختاری گوناگون تمامی گیاهان شناخته شده هستند و در دانه و بذرهای علوفه های علفی و غله، نشاسته مهمترین ذخیره کربوهیدرات غیرساختاری است. اما در بیشتر مراحل فصل رشد گلیگوژن اغلب یک مولفه کوچک از کل کربوهیدرات ذخیره شده در گیاه است

بافت های گیاهی غله و علف های ملایم مانند رایگرش پرینال و (Fesuca arundinacea Schreb) Tall fescue کربوهیدرات های محلوله در آب را جمع می کنند و اغلب تراکم آن ها بالا است. این کربوهیدرات ها که در برگ و ساقه ذخیره می شوند، اغلب به صورت ساکروز با وزن مولکولی کم و پلیمر فراکتوز مشتق ساکروز با وزن مولکولی بالا (فراکتان) هستند. با اینکه اطلاعاتی زیادی درباره توزیع کربوهیدرات محلول در آب و ساختارشان هنگام رشد گیاه علفی تحت شرایطی که فتوسنتز محدود می شود مانند ریزش برگ; داریم، حرکت کربوهیدرات محلول در آب از ارگان های گیاهی به دانه طی رشد مولدی چندان شناخته شده نیست

همانند برگ و غلاف، کربوهیدرات های غالبی که در ساقه علوفه و غله جمع می شوند، کربوهیدرات محلول در آب با وزن مواکولی بالا هستند، اگرچه این کربوهیدرات ها مجددا از ساقه هنگام رشد دانه حرکت می کنند، مشارکت گزارش شده ان ها متغیر است. در گندم (Triticum aestivum L)، مشارکت کربوهیدرات های محلول درآب از ساقه به بذرن بین 10 تا 80 % با توجه به شرایط کشت و رشد متغیر است (. کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی بالا جو در زمستان در حدود 30% (وزن خشک) ساقه را در زمان تجمع حداکثری ساقه تشکیل می دهد هنگام رشد مولدی، ساقه علوفه نیز مانند غلات سطح بالایی از کربوهیدرات محلول در آب را جمع آوری می کند. در رایگرس پرنیال، هنگام درو   کربوهیدرات محلول در آب 25% (وزن خشک) ساقه را تشکیل می دهد. در سال 1992 ، Griffith نشان داد که پس از اصلاح مصنوعی روابط source-sink رایگرس ایتالیایی (Lolium multiflorum Lam) توده های ساقه حرکت می کنند تا رشد دانه و گیاه را پشتیبان کنند. در بسیاری از مطالعات، مقدار کربوهیدرات هایی که ارگان های گیاهی  ذخیره کرده و به دانه می فرستند از سطوح در حال کاهش کربوهیدرات محلول در آب برگ و ساقه و افزایش وزن خشک سردانه مشخص می شود. هنوز الگوی تجمع، حرکت مجدد و اهمیت کربوهیدرات های انفرادی در ارگان های خاص و بافت ها هنگام رشد تناسلی شناخته شده نیست

 مقدار حرکت هیدروکربن در دوره رشد رایگرس متغیر است و عواملی همچون دومین جوانه گیاهی در رسیدن  کربوهیدرات به دانه موثرند. نتیجه تحقیقات Warringa and Marinissen (1997)  و Matthew (2002) روی رایگرس نشان می دهد که میزان جا به جا شدن ¹³C از جوانه اصلی به جوانه های ثانوی بسیار کم است. در مقابل، Clemente and Hebblethwaite (1984) دریافتند که در حالی که تود های کربن از برگ های زیرین سربرگ به سربرگ و سپس ساقه می روند، اختصاص ¹⁴C به جوانه نورس هنگام رشد دانه 25% افزایش می یابد. رقابت فتوسنتزی بین ارگان های گیاه اهمیت اقتصادی دارد و ساختار های گیاهی باقی مانده از اهمیت فراوانی برخوردار هستند. کربوهیدرات محلول در آب اندوخته و متحرک را می توان با جابه جایی آشکار و تغییر در وزن  خشک ساقه پس از جوانه زدن و هنگام درو به طور غیر مستقیم تخمین زد یا مستقیما از طریق تجمع آن ها اندازه گیری کرد. هدف این تحقیق تعیین ظرفیت رشد بذر رایگرس از طریق بررسی دینامیک(حرکت) کربوهیدرات که با توجه به تغییرات وزن خشک محصول و حرکت کربوهیدرات محلول در آب با وزن مولکولی کم و زیاد هنگام رشد مولدی می باشد

1-   مواد و روش ها

 1-2- گیاه

آزمایش سال اول روی گیاه رایگرس چهارتایی در مزرعه ای در کانتربوری نیوزلند از سپتامبر 1995 تا ژانویه 2006 انجام شد. نوع خاک، گلدانی گلی (20% خاک رس، 50% گل) بود. در هر دو کاربرد Spring Nitrogen)) نیتروژن بهاره را به عنوان پیشاب در اکتبر اعمال کردیم که مقدار کل آن 100 kg h^-1 بود. قطعات زمین را (1 متر × 2 متر) را هنگام بررسی میزان رطوبت نظارت و با توجه به نیاز گیاه آبیاری کردیم تا دچار استرس رطوبتی نشود. علف هرز را در تاریخ 31 ماه می با جاگوار ( 250 g L^-1دیفلوفریکان، 25 g L^-1 بروموکسینیل) در 15 L h^-1 و Pasture Kleen (2 520 g L^-1، 4-D ) در  125 L h^-1کنترل کردیم. رگولاتور رشد گیاه مدوس (Trinexapac ethyl 250 g L^-1) در 400 mL h^-1را به عنوان یک کاربرد در مرحله رشد زوداکس (GS)  32 ( مشاهده جوانه ثانویه) اعمال کردیم. مخلوط قارچ کش Officer 300 mL h^-1 + carbendazim (500 g L^-1 )+ Amistar (azox-ystrobin 250 g L1) را در تاریخ 30 سپتامبر و 27 دسامبر اعمال کردیم

2-2 نمونه گیری

آزمایش یک طرح بلوکی تصادفی بود که 4 بار تکرار می شد. نمونه ها(025 متر مربع) را هر هفته پس از ظهور سرجوانه (GS 50) از نوامبر 2005 تا ژانویه 2006 کنترل کردیم. در هر نمونه گیری جوانه ها را در 5 میلیمتری سطح زمین در یک ساعت مشخص روز چیدیم ( بین 9 تا 10 صبح) تا تغییرات روزانه کربوهیدرات های محلوله در آب را به حداقل برسانیم. نمونه های فرعی را اندازه گیری و خشک کردیم (80 درجه سانتیگراد، 18 ساعت) تا وزن نمونه تازه و خشک را به دست بیاوریم. مراحل رشد جوانه ها را ثبت و یک گروه از جوانه های قابل قیاس ( 25 جوانه در هر تکرار) را منجمد و سپس خشک کردیم و برای تحلیل شیمیایی به گروه های کوچک و مختلف گیاهی و مولدی تقسیم کردیم. مراحل رشدی که برای تحلیل انتخاب شد به شرح زیر است: ظهور جوانه(GS 50) ، رشد کامل جوانه(GS 57) ،پس از جوانه زدن(GS 67)، رشد متوسط دانه (GS 80)و درو کردن(GS 92). بافت را بر اساس سربرگ تیغه برگ برگزیده 1(Lb 1)، غلاف برگی سربرگ معین غلاف برگ 1 (Ls 1)و گره میانی زیر گره میانی معین 1 (Int 1) شمردیم. وزن خشک این بافت ها را ثبت و ارقام مرکب هر گروه (تیغه برگ، غلاف برگ، گره میانی و سردنه) را هم محاسبه کردیم

2-3- عصاره گیری و تحلیل کربوهیدرات های محلول در آب

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله زراعت جو آبی در استان زنجان در pdf دارای 19 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله زراعت جو آبی در استان زنجان در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله زراعت جو آبی در استان زنجان در pdf

زراعت جو آبی در استان زنجان  
مشخصات گیاه شناسی :  
موارد اختلاف بوته سبز جو و گندم :  
طبقه بندی زراعی جو :  
1 جو آبی پاییزه :  
توان عملکرد :  
مشخصات زراعی جو ماکویی :  
مقاومت نسبت به بیماری ها :  
توصیه های زراعی :  
جو بهاره پاییزه :  
توصیه های زراعی برای کشت جو والفجر :  
جو بهاره :  
مشخصات زراعی رقم ریحان :  
مقاومت نسبت به بیماری ها :  
مناطق کشت :  
توصیه های زراعی این رقم :  
تاریخ کاشت :  
میزان بذر :  
ضدعفونی بذر :  
میزان کود :  
مبارزه با علفهای هرز :  
مراحل فنولوژی رشد جو :  
سازگاری جو با محیط کشت :  
خاک مناسب کشت جو :  
نیاز غذایی جو :  
زمان مصرف کودهای شیمیایی :  
نحوه مصرف کودهای شیمیایی :  
میزان مصرف کودهای شیمیایی در جو آبی :  
توصیه های کودی ازت برای جو آبی :  
آبیاری:  
عوامل نامساعد رشد :  
1 سرما و یخبندان :  
2 ورس ( خوابیدگی ) :  
3 ریزش باران :  
4 زردی Chlorose :  
زمان برداشت جو :  
منابع :  

زراعت جو آبی در استان زنجان

جو نقش مهمی در تامین پروتئین حیوانی و خوراک دامها داشته و به همین لحاظ برای نیل به خوداکتفایی در تامین پروتئین حیوانی و رهایی از وابستگی به واردات جو برای علوفه دامهای کشور ، پرداختن به کشت و کار آن از اهمیت خاصی برخوردار است

استان زنجان ، با داشتن معادل 35 هزار هکتار سطح زیرکشت جو آبی و دیم ( آبی 10 هزار هکتار و دیم 25000 هکتار ) ، یکی از استانهای مستعد زراعت این محصول می باشد

مشخصات گیاه شناسی

ریشه جو مانند گندم افشان است و اکثر ریشه های آن تا فاصله 40 سانتیمتری در اطراف پراکنده می شوند. البته ممکن است برخی از ریشه ها به عمق هم نفوذ کنند

ساقه های جو از میان گره های استوانه ای توخالی تشکیل شده اند. طول میان گره ها از قاعده بطرف ساقه بتدریج زیاد می‌شود طول ساقه در اکثر واریته ها حدود 150-120 سانتیمیر است ثابت شده است که بین ارتفاع ساقه و توسعه ریشه همبستگی مثبت وجود دارد

بنابراین در شرایط دیم و کم آبی ساقه هاییکه مرتفع تر باشند عملکرد بیشتری دارند. جو نیز مانند گندم از محل گره های واقع در سطح خاک ریشه و ساقه ثانویه ( پنجه ) تولید میکند که این پنجه ها در جوهای دو ردیفه بیشتر از جوهای شش ردیفه می‌باشند. ( البته تحت شرایط یکسان )

جو نیز مانند گندم دارای گل  آزین سنبله است. هر سنبله از یک گل که مستقیما بر روی گره های اتصال دارند تشکیل شده است. پس بر روی هر بند سه گل و در دو طرف سنبل 6 گل وجود دارد. در برخی از انواع جو شش گل تبدیل به دانه میشوند و تشکیل سنبله های شش ردیفه میدهند که به جوهای شش ردیفه موسومند. در بعضی دیگر فقط گلهای میانی بارور میشوند و تشکیل سنبلهای دو ردیفه میدهند که به جوهای دو ردیفه موسومند

موارد اختلاف بوته سبز جو و گندم

1 رنگ برگهای جو معمولا سبز روشن و رنگ برگهای گندم سبز تیره است

2 انتهای برگ جو گرد ( مدور ) است درصورتیکه انتهای برگهای گندم تیز می باشد

3 عرض پهنک برگها در جو بیشتر و طول برگهای آن کمتر از گندم است

4 ریشکها در جو معمولا بلندتر از گندم و در یک امتداد و تقریبا بر روی هم قرار دارند درصورتیکه ریشکهای گندم نسبت ب محور سنبل با زاویه حاده قرار گرفته و متفرق می باشند

طبقه بندی زراعی جو

1 جو آبی پاییزه

جوهای پاییزه نیازمند به یک دوره طولانی سرما در مراحل اولیه زندگی خود هستند که این سرما موجب میشود که گیاه در موقع معینی ( بهار ) به سنبل رفته و حاصل بدهد

اگر این نوع جوها در بهار کاشته شوند به سنبل نخواهند رفت و فقط رشد علفی خواهند داشت

جوهای پاییزه ( زمستانه ) بدلیل اینکه مدت زمان بیشتری برای استفاده از مواد غذایی و رطوبت خاک داشته و عملکرد بیشتری دارند. طول دوره زندگی آنها زیادتر (270-240 روز ) و غالبا از نوع شش پری هستند

رایج ترین رقم مورد کشت در مناطق سرد و معتدل استان ، رقم ماکویی است. این رقم مقاوم به سرما  بوده و مناسب کشت در مناطق مرتفع دارای  زمستان سرد میباشد

توان عملکرد

متوسط عملکرد این رقم در ایستگاه های مختلف مناطق سرد کشور بین 5/6-5/5 تن در هکتار برآورد شده است و بالاترین میزان برداشت 9 تن در هکتار نیز از بعضی ایستگاههای تحقیقاتی کشور گزارش شده است

مشخصات زراعی جو ماکویی

جو ماکویی رقمی نیمه پا بلند بوده و متوسط ارتفاع آن 105 سانتیمتر و نسبت به خوابیدگی مقاوم است. این رقم دیررس و نیمه حساس به ریزش دانه بوده و رنگ دانه آن روشن با وزن هزار دانه 42-40 گرم است

مقاومت نسبت به بیماری ها

نتایج بررسی های بعمل آمده در ایستگاه های تحقیقاتی مناطق سرد گشور نشان می دهند که این رقم نسبت به بیماری سفیدک جو مقاوم است

توصیه های زراعی

تاریخ کاشت : مناسبترین تاریخ کاشت در مناطق سرد استان در نیمه اول مهر ماه است و کشت باید در تاریخی صورت گیرد که قبل از بروز سرما ، گیاه به حالت 4-3 برگه یا روزت درآید

میزان بذر : مصرف 130 تا 150 کیلوگرم بذر در هکتار ، در کشت ماشینی توصیه شده است. این مقدار بسته به نحوه تهیه بستر بذر ، نوع خاک ، تاریخ کاشت و سایر عوامل متفاوت است. در استان زنجان در مناطق مختلف از 150 تا 180 کیلوگرم بذر در هکتار کاشته شده و نتایج خوبی ( 10-7 تن در هکتار ) بدست آمده است

ضد عفونی بذر : ضد عفونی بذر قبل از کاشت با سم ایپیریدون + کارباندازیم کنترل موثری بر روی بیماری لکه قهوه‌ای و سیاهک‌های آشکار و پنهان جو دارد

میزان کود : به عنوان یک توصیه عمومی میزان 120 کیلوگرم فسفات آمونیم و 150 کیلوگرم اوره در دو نوبت 100 کیلوگرم در هنگام کاشت و 50 کیلوگرم به صورت سرک پیشنهاد می شود. ولی بهتر است قبل از کاشت نسبت به تجزیه خاک اقدام نمود و بعد طبق توصیه اقدام به کودپاشی کرد

برای مبارزه با علف های هرز پهن برگ از علف کشهای گرانستار به میزان 20 کیلوگرم در هکتار و برای مبارزه با علفهای هرز نازک برگ از علفکش پومااکسترا به میزان 2/1 لیتر در هکتار استفاده می شود. این دو س قابل اخلاط می باشند. لازم به توضیح است که این توصیه ممکن است با انواع سموم موجود در بازار تغییر نماید و بهتر است با کارشناسان اداره حفظ نباتات مدیریت های جهاد کشاورزی شهرستانها مشورت نمود

جو بهاره پاییزه

مهمترین رقم مورد کشت در مناطق معتدل استان رقم والفجر میباشد که یک رقم بینابین است. این رقم نیمه مقاوم به سرما ، نیمه مقاوم به لکه قهوه‌ای و سفیدک و نیمه حساس به خوابیدگی است. جو والفجر رقمی است نیمه دیررس و نیمه حساس به ریزش دانه. ارتفاع بوته آن 110 سانتیمتر و وزن هزار دانه آن 44-40 گرم و روشن میباشد. خوشه آن شش ردیفه ، نیمه خمیده و نیمه فشرده است

توصیه های زراعی برای کشت جو والفجر

تاریخ کاشت : مناسبترین تاریخ کاشت در مناطق معتدل از اول نیمه دوم مهر تا نیمه اول آبان می باشد. کشت باید در تاریخی صورت گیرد که قبل از بروز سرما گیاه به حالت 4-3 برگه یا روزت درآید

میزان بذر : مصرف 120 تا 140 کیلوگرم بذر در هکتار در کشت ماشینی توصیه می شود. این مقدار بسته به نحوه تهیه بستر بذر  نوع خاک ، تاریخ کاشت و سایر عوامل متاوت است

جو بهاره

طول دوره زندگی جوهای بهاره کمتر از انواع پاییزه و حدود 120-100 روز است و بهمان سبب احتیاجات آن از نظر سرما ، گرما ، نور ، مواد غذایی و غیره کمتر ، سیستم ریشه های آن ضعیف‌تر و مقدار محصول آن نیز کمتر از جوهای پاییزه می باشد. جوهای بهاره از نوع دوپر هستند و اکثرا دارای دانه های سفید و پروتئین کم می باشند

این ارقام برای مناطق معتدل و نیمه گرمسیری استان مانند طارم مناسب هستند. یکی از ارقام بهاره برای کشت در منطقه طارم علیا رقم ریحان است

توان عملکرد این رقم 7-6 تن در هکتار است ولی بالاترین میزان برداشت 10 تن در هکتار نیز توسط کشاورزان استان اصفهان گزارش شده است

مشخصات زراعی رقم ریحان

جو ریحان رقمی با ارتفاع متوسط بوده و میانگین ارتفاع آن 90 سانتیمتر و نسبت به خوابیدگی نیمه مقاوم است. این رقم زودرس و نیمه مقاوم به ریزش دانه بوده و رنگ دانه آن روشن با وزن هزار دانه 46-42 گرم میباشد

مقاومت نسبت به بیماری ها

نتایج بررسی های بعمل آمده در ایستگاه های مناطق معتدل کشور نشان داده که این رقم نسبت به سفیدک حقیقی نیمه مقاوم میباشد

مناطق کشت

این رقم دارای تیپ رشد بهاره بوده و نیمه حساس به سرما و رقم مناسبی برای کشت در مناطق معتدل گرم دارای زمستان ملایم و بهار و تابستان نسبتا کوتاه مدت میباشد

توصیه های زراعی این رقم

 

کلمات کلیدی :

 

  مقاله اسطرلاب کروی در pdf دارای 43 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اسطرلاب کروی در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله اسطرلاب کروی در pdf

مقدمه  
اسطرلاب ها  
اندامهای‌ اسطرلاب‌:  
انواع‌ اسطرلاب‌:  
تعیین‌ وقت‌ به‌ کمک‌ اسطرلاب‌:  
اسطرلابهای‌ به‌ جا مانده‌:  
اینک‌ از چند اسطرلاب‌ دیگر نیز که‌ جالب‌ توجه‌ شمرده‌ شده‌اند، یاد مى‌شود:  
اختراع استرلاب و بی‌مهری نسبت به ایرانیان  
ریشه لغوی و ایرانی استرلاب  
استرلاب یا جام جم  
قدیمیترین استرلابها  
هنر فلزکاری و قلمزنی:  
قلمزنی:.  
کاربرد اسطرلاب ها  
مسطح :  
سه اسطرلاب مربوط به دوره صفوی در گنجینه نجوم  
1- اسطرلاب مسطح برنجی :  
2- اسطرلاب مسطح برنجی :  
3- اسطرلاب کروی یا کره نجومی  
نمونه ای دیگر از تصاویر اسطرلاب:  
فهرست منابع وماخذ  

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله اسطرلاب کروی در pdf

4- بولتن موزه لاهور.ص

5- تاریخ ایران ( دوره صفویان ) پژوهش در دانشگا ه کمبریج ، ترجمه یعقوب آژند – تهران ، جامی 1380 ، فصل پنجم : علوم ایران در روزگار صفویان. ص

6- دهخدا ، علی اکبر ، لغتنامه ، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران ، پاییز 1372 ، صفحه

7 – نبئی ، ابوالفضل ، اسطرلاب نمایانگر سیر کره خاک در عالم افلاک . مشکوه . ش یازدهم تابستان 1365 . بنیاد پژوهشهای اسلامی

8- هفت هزار سال هنر فلز کاری در ایران،محمد تقی احسان

مقدمه

اسطرلاب نام دستگاهی است که اخترشناسان قدیم ، جهت شناسایی و اندازه‌گیری وسعت و محل ستارگان و حل مسائل علمی و نظری نجوم بکار می‌بردند. این وسیله که قدیمی‌ترین ابزار علمی جهان است، توسط ایرانیان به جهان دانش عرضه شده است و انواعی دارد که با نامهای : کالتام ، توماری ، هلالی ، چلیپایی ، ذورقی ، قوسی ، جامعه جنوبی ، رصدی ، شمالی ، کروی ، مسطح ، خطی و ثلثی مشخص می‌گردد. پیش از اسلام ، تنها از پنج گونه استرلاب یک سوم ، یک ششم ، کروی ، جنوبی و شمالی استفاده می‌شد. پس از رواج اسلام دانشمندان ایرانی بیشتر از انواع مسطح و خطی و کروی استفاده می‌کردند.نام آن را مشتق از کلمه یونانی استرلابوس نوشته‌اند و برخی در معنی آن به غلط «ترازوی ستارگان» را ذکر کرده‌اند. حمزه اصفهانی واژه «اسطرلاب» را معرب ترکیب فارسی «ستاره‌یاب» می‌داند

اسطرلاب ها

اُسْطُرْلاب‌، نام‌چندنوع‌ابزار اندازه‌گیری‌ نجومى‌که‌برای‌سنجش‌ ارتفاع‌، سمت‌، بعد و میل‌ خورشید و ستارگان‌، تعیین‌ وقت‌ در ساعات‌ روز و شب‌، قبله‌ و زمان‌ طلوع‌ و غروب‌ آفتاب‌ و مقاصد دیگر – که‌ از بسیاری‌ نتوان‌ شمرد – به‌ کار مى‌رفته‌ است‌[1]. این‌ دستگاه‌ که‌ گاه‌ آن‌ را کهن‌ترین‌ ابزار علمى‌ جهان‌ مى‌خوانند، احتمالاً در سده 3 ق‌م‌ در یونان‌ ساخته‌ شده‌ است‌. در حقیقت‌، در دوران‌ شکوفایى‌ دانش‌ ستاره‌شناسى‌ یونانیان‌، دو دستگاه‌ اندازه‌گیری‌ متفاوت‌، یکى‌ به‌ نام‌ اسطرلاب‌ حلقوی‌3، و دیگری‌ به‌ نام‌ اسطرلاب‌ مسطح‌4 مورد استفاده‌ بوده‌ است‌. آنچه‌ بطلمیوس‌5 در مجسطى‌ (ص‌ با عنوان‌ اسطرلاب‌ از آن‌ سخن‌ مى‌گوید، همان‌ نوع‌ حلقوی‌ اسطرلاب‌ است‌ که‌ بعدها در جهان‌ اسلام‌ ذات‌الحلق‌ نامیده‌ شد و برخى‌ نیز آن‌ را اسطرلاب‌ ذات‌ الحلق‌ نامیدند .گفته‌ مى‌شود ابرخس‌ (د پس‌ از 127ق‌ م‌) دگرگونیهایى‌ در این‌ ابزار به‌ وجود آورده‌ بوده‌، و احتمالاً بطلمیوس‌ (سده 2م‌) نیز به‌ ابتکار خویش‌ اجزائى‌ بدان‌ افزوده‌ بوده‌، و آن‌ را برای‌ اندازه‌گیری‌ تفاوت‌ طول‌ نجومى‌ ماه‌ و خورشید و نیز تعیین‌ موضع‌ هر ستاره‌ نسبت‌ به‌ دائره البروج‌، یعنى‌ طول‌ و عرض‌ نجومى‌ آن‌، مورد استفاده‌ قرار مى‌داده‌ است‌  سونِسیوس‌ِ سورنى‌2 (د ح‌ 415م‌) نیز از جهان‌نمایى‌ سخن‌ مى‌گوید که‌ گویا خود وی‌ پایه‌های‌ نظری‌ آن‌ را تکمیل‌ کرده‌ است‌. وی‌ مى‌افزاید که‌ آن‌ پایه‌های‌ نظری‌ را از یک‌ رساله ابرخس‌ که‌ بطلمیوس‌ نسبت‌ به‌ آن‌ بى‌توجهى‌ نشان‌ داده‌، برگرفته‌ است‌  ؛ درباره سرچشمه بابلى‌ اسطرلاب‌ نیز سخنانى‌ گفته‌ شده‌، و در این‌ زمینه‌ شواهدی‌ از قبیل‌ الواح‌ سفالین‌ مشابه‌ اسطرلاب‌ مسطح‌ – که‌ در ویرانه‌های‌ بابل‌ به‌ دست‌ آمده‌، و شامل‌ خطوط و دوایر و نقش‌ چند ستاره‌ است‌ – و نیز قراینى‌ مانند آگاهیهای‌ پراکنده‌ پیرامون‌ گستره پژوهشهای‌ نجومى‌ دانشمندان‌ بابلى‌ ارائه‌ شده‌ است‌. این‌ نیز روشن‌ است‌ که‌ یونانیان‌ در زمینه ستاره‌شناسى‌، از بابلیان‌ درسهای‌ بسیار آموخته‌اند؛ اما به‌ اعتقاد پژوهشگران‌ تاریخ‌ نجوم‌، این‌ شواهد و قراین‌ برای‌ اثبات‌ اختراع‌ اسطرلاب‌ در بابل‌ و آشور، و انتقال‌ بعدی‌ آن‌ به‌ یونان‌ کفایت‌ نمى‌کند . همچنین‌ سخنانى‌ که‌ درباره دستگاهى‌ به‌ نام‌ عنکبوت‌3، ساخته اویدوکسوس‌ (سده 4ق‌م‌) یا آپولونیوس‌ (سده 3ق‌م‌) به‌ عنوان‌ یکى‌ از مراحل‌ ابتدایى‌تر اسطرلاب‌ گفته‌ شده‌، از واقعیت‌ بسیار دور است‌ و آن‌ دستگاه‌ در حقیقت‌نوعى‌ساعت‌آفتابى‌ ؛ آنچه‌ در منابع‌ اسلامى‌ درباره ساختن‌ اسطرلاب‌ و کاربرد آن‌ در دوران‌ باستان‌ آمده‌، با افسانه‌ آمیخته‌ است‌. در شماری‌ از این‌ مآخذ، اختراع‌ این‌ ابزار را گاه‌ به‌ فرزند هرمس‌ حکیم‌ و گاه‌ به‌ فرزند ادریس‌ پیغمبر – که‌ گویا لاب‌ نام‌ داشته‌ است‌ – نسبت‌ مى‌دهند و با بیان‌ یک‌ وجه‌ اشتقاق‌ عامیانه‌، واژه اسطرلاب‌ را برگرفته‌ از نام‌ او مى‌شمارند.  گفتنى‌ است‌ که‌ خوارزمى‌ اینگونه‌ توجیهات‌ را سخیف‌ شمرده‌ است‌ .درباره معنى‌ واژه اسطرلاب‌، گذشته‌ از روایات‌ افسانه‌وار، در منابع‌ اسلامى‌ به‌ چند روایت‌ که‌ به‌ مفهوم‌ اصل‌ یونانى‌ واژه‌ بسیار نزدیک‌ است‌، برمى‌خوریم‌: حمزه اصفهانى‌ ترکیب‌ ستاره‌یاب‌ را نقل‌ کرده‌، و اسطرلاب‌ را معرب‌ آن‌ شمرده‌ است‌. در موارد دیگری‌ با تصریح‌ به‌ اصل‌ یونانى‌ این‌ واژه‌، آن‌ را به‌ غلط ترازوی‌ ستارگان‌، یا ترازوی‌ آفتاب‌، آینه ستارگان‌ و همانند آنها ترجمه‌ کرده‌اند .به‌ نظر بیرونى‌ ممکن‌ است‌ ترکیب‌ ستاره‌ یاب‌ در واقع‌ نیز ابتکار ستاره‌شناسان‌ ایرانى‌، و مستقل‌ از واژه یونانى‌ بوده‌ باشد. ماشاءالله‌ یهودی‌ (سده 4ق‌) در رساله‌ای‌ در باب‌ اسطرلاب‌ که‌ اصل‌ عربى‌ آن‌ از میان‌ رفته‌، و تنها ترجمه لاتین‌ آن‌ بر جای‌ مانده‌، معادل‌ درست‌ واژه اسطرلاب‌ را به‌ صورت‌ «اخذ الکواکب‌» نقل‌ کرده‌ بوده‌ است‌. این‌ برگردان‌ در برخى‌ رساله‌های‌ نجومى‌ سده‌های‌ بعد، از جمله‌ در آثار زرقالى‌  و موسى‌ بن‌ ابراهیم‌ تکرار شده‌ است‌ . این‌ ابزار در برخى‌ منابع‌ کهن‌، ذات‌ الصفائح‌ نامیده‌ شده‌ است‌ اسطرلاب‌ در آغاز به‌ شکل‌ کره‌ ساخته‌ مى‌شد. در جهان‌ اسلام‌ نیز به‌ رغم‌ آشنایى‌ با اسطرلاب‌ مسطح‌، نخست‌ به‌ اسطرلاب‌ کروی‌ توجه‌ بیشتری‌ نشان‌ داده‌ شد. از جابر بن‌ سنان‌ (سده 3ق‌) به‌ عنوان‌ نخستین‌ سازنده اسطرلاب‌ کروی‌ در جهان‌ اسلام‌ یاد مى‌شود .فضل‌ بن‌ حاتم‌ نیریزی‌ (سده 3ق‌) نیز طى‌ رساله‌ای‌ درباره اسطرلاب‌ کروی‌، از مزایای‌ آن‌ بر اسطرلاب‌ مسطح‌ یاد کرده‌ است‌ .گفته‌ مى‌شود که‌ بطلمیوس‌ مبتکر اسطرلاب‌ مسطح‌ بوده‌ است‌. در این‌ زمینه‌ نیز افسانه‌هایى‌ نقل‌ کرده‌اند .طرح‌ و ساخت‌ این‌ نوع‌ اسطرلاب‌ مستلزم‌ آشنایى‌ با ترسیم‌ تصویر فضای‌ سه‌ بعدی‌ بر صفحه مسطح‌ است‌ که‌ ابرخس‌ و بطلمیوس‌ به‌ خوبى‌ از آن‌ آگاهى‌ داشتند .سهولت‌ حمل‌ و نقل‌ اسطرلاب‌ مسطح‌ به‌ زودی‌ مزایای‌ اسطرلاب‌ کروی‌ را در سایه‌ نهاد. در نتیجه‌، اسطرلاب‌ مسطح‌ همه‌ جا متداول‌ گردید .در اواخر سده 5م‌ فن‌ ساختن‌ و کاربرد اسطرلاب‌ در بیزانس‌ به‌ اوج‌ خود رسید و پس‌ از وقفه‌ای‌ تا سده‌های‌ میانه‌ ادامه‌ یافت‌ از این‌ دوران‌ تنها یک‌ اسطرلاب‌ در دست‌ است‌ که‌ در 1062م‌ در آسیای‌ صغیر ساخته‌ شده‌، و نوشته‌های‌ روی‌ آن‌ به‌ زبان‌ یونانى‌ است‌. از جهان‌ اسلام‌ اسطرلابهای‌ قدیم‌تری‌ بر جای‌ مانده‌ است‌. فرهنگ‌ نوپای‌ اسلامى‌ در شهر حرّان‌، واقع‌ در جنوب‌ آناتولى‌ کنونى‌ با اسطرلاب‌ آشنایى‌ یافت‌ و اخترشناسان‌ جهان‌ اسلام‌ به‌ ساختن‌ این‌ ابزار و استفاده‌ از آن‌ پرداختند. طى‌ یک‌ هزار سال‌ بعد، منجمان‌ مسلمان‌ هزاران‌ اسطرلاب‌ ساختند و صدها رساله‌ درباره آن‌ نوشتند و دانشمندانى‌ مانند ابراهیم‌ بن‌ حبیب‌ (ه م‌)، ابن‌ حبش‌، على‌ بن‌ عیسى‌ اسطرلابى‌، فضل‌ بن‌ حاتم‌ نیریزی‌ و جابر بن‌ سنان‌ در این‌ فن‌ برجستگى‌ یافتند .ابو جعفر بن‌ احمد بن‌ عبدالله‌ بن‌ حبش‌ رساله‌ای‌ درباره اسطرلاب‌ مسطح‌ نوشت‌. بسیاری‌ نیز به‌ ابتکاراتى‌ در طرح‌ اسطرلاب‌ و ساختن‌ انواع‌ گوناگونى‌ از آن‌ پرداختند. بعدها، در سده 6ق‌/12م‌ شرف‌الدین‌ مظفر طوسى‌ منجم‌، اسطرلابى‌ به‌شکل‌ خط کش‌ ساخت‌ که‌ اسطرلاب‌ خطى‌ یا عصای‌ طوسى‌ نامیده‌ شکل‌ 1 شد، اما به‌ علت‌ آنکه‌ کار چندانى‌ از آن‌ برنمى‌آمد، کاربرد گسترده‌ای‌ نیافت‌؛ با اینهمه‌، در تاریخ‌ نجوم‌ این‌ نوع‌ اسطرلاب‌ موضوع‌ بحثها و گفت‌ و گوهای‌ بسیاری‌ بوده‌ است‌ .شماری‌ اندک‌ از اسطرلابهایى‌ که‌ تاکنون‌ باقى‌ مانده‌اند، مربوط به‌ دوران‌ شکوفایى‌ دانش‌ نجوم‌ در جهان‌ اسلام‌، یعنى‌ سده‌های‌ 3-9ق‌/ 9- 15م‌ و شماری‌ بیشتر مربوط به‌ سده‌های‌ بعد است‌. نوآوریهای‌ عمده‌ در ساخت‌ اسطرلاب‌، طى‌ همین‌ دوران‌ صورت‌ گرفته‌ است‌؛ چنانکه‌ برخى‌ گفته‌اند: اخترشناسان‌ جهان‌ اسلام‌ در همین‌ سده‌ها دانش‌ نجوم‌ را به‌ چنان‌ اوجى‌ رساندند که‌ تا قرنها پس‌ از آن‌ برای‌ دانشمندان‌ هیچ‌ ملتى‌ دست‌ یافتنى‌ نبود. در سده 7ق‌/13م‌ اسطرلاب‌ در سراسر جهان‌ اسلام‌، از هندوستان‌ تا اسپانیا شناخته‌ شده‌، و مورد استفاده‌ بود. در سده 9ق‌/15م‌ اسطرلاب‌ از راه‌ اسپانیا – و شاید نیز در عین‌ حال‌ از طریق‌ سیسیل‌ – به‌ اروپا راه‌ یافت‌؛ گر چه‌ به‌ نظر مى‌رسد که‌ آشنایى‌ برخى‌ از دانشمندان‌ اروپایى‌ که‌ از راه‌ ونیز با دانشهای‌ شرقى‌ آشنا شده‌ بودند، قدری‌ زودتر صورت‌ گرفته‌ باشد. در همین‌ دوران‌، همراه‌ با ترجمه رساله‌هایى‌ درباره اسطرلاب‌ به‌ زبانهای‌ اروپایى‌، برخى‌ اصطلاحات‌ نجومى‌ عربى‌، مانند سمت‌، سمت‌ الرأس‌ و سمت‌ القدم‌، گاه‌ با تحریف‌ و تغییر شکل‌ بسیار، به‌ صورت‌ آزیموت‌1، زنیت‌2 و ندیر3 به‌ واژگان‌ اخترشناسى‌ غرب‌ افزوده‌ گشت‌ .از آن‌ پس‌ در مغرب‌ زمین‌ نیز ساختن‌ اسطرلاب‌، و بهره‌گیری‌ از نوآوریهای‌ ستاره‌شناسان‌ جهان‌ اسلام‌ رواج‌ یافت‌. در اینجا نیز تفاوتى‌ سخت‌ چشمگیر میان‌ منجمان‌ مسلمان‌ و اروپایى‌ دیده‌ مى‌شود. در حالى‌ که‌ مسلمانان‌ پس‌ از آشنایى‌ با اسطرلاب‌ طى‌ چند دهه‌ به‌ اوجى‌ حیرت‌انگیز در هنر اسطرلاب‌ سازی‌ دست‌ یافته‌، و اسطرلابهایى‌ استادانه‌ ساخته‌ بودند، اروپاییان‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ همان‌ نتایج‌ به‌ زمانى‌ دراز در مقیاس‌ چند سده‌ نیاز یافتند. با آغاز دوران‌ نوین‌، اسطرلاب‌ از انحصار دانشمندان‌ و خواص‌ اهل‌ فن‌ بیرون‌ آمد و بسیاری‌ از مردم‌، برای‌ تعیین‌ وقت‌ از آن‌ استفاده‌ مى‌کردند. این‌ ابزار همچنین‌ در سفرهای‌ دراز دریایى‌ برای‌ تعیین‌ موقعیت‌ کشتى‌ مورد استفاده‌ بود. پس‌ از رواج‌ یافتن‌ تئودولیت‌ (زاویه‌یاب‌) و دوربین‌ نجومى‌، از اهمیت‌ اسطرلاب‌ کاسته‌ شد. در دوران‌ ما افراد بسیار اندکى‌ از مبانى‌ علمى‌ این‌ دستگاه‌ آگاهى‌ دارند. با اینهمه‌، اسطرلاب‌ به‌ عنوان‌ یک‌ ابزار آموزشى‌، ارزشى‌ را که‌ در سده‌های‌ میانه‌ و دوران‌ رنسانس‌ برای‌ آموزش‌ اصول‌ ستاره‌شناسى‌ داشت‌، از دست‌ نداده‌ است‌. همچنین‌ گروهى‌ از علاقه‌مندان‌ به‌ ابزارهای‌ نجومى‌، انجمن‌ بین‌المللى‌ اسطرلاب‌ را بنیاد نهاده‌اند و کسان‌ بسیاری‌ نیز مجموعه اسطرلاب‌ گردآوری‌ مى‌کنند

اندامهای‌ اسطرلاب‌

 حلقه‌: این‌ قطعه‌ دایره‌ای‌ است‌ فلزی‌ که‌ به‌ هنگام‌ کار با اسطرلاب‌ مى‌توان‌ آن‌را به‌ عنوان‌ دستگیره‌ به‌ کاربرد، یا به‌ جایى‌ آویخت‌. گاه‌ حلقه دیگری‌ نیز که‌ ممکن‌ است‌ فلزی‌، نخى‌ یا ابریشمى‌ باشد و آن‌را علاقه‌ مى‌نامند، به‌ آن‌ مى‌افزایند. عروه‌: این‌ اندام‌ دایره‌ای‌ فلزی‌ است‌ که‌ میان‌ حلقه‌ و کرسى‌ قرار مى‌گیرد . نقش‌ این‌ دو (یا سه‌) اندام‌ فراهم‌ شدن‌ امکان‌ چرخش‌ کامل‌ اسطرلاب‌ و قرار گرفتن‌ آن‌ در جهت‌ صحیح‌ به‌ هنگام‌ کار با آن‌ است‌. کرسى‌: زائده‌ای‌ است‌ بر قوس‌ کوچکى‌ از محیط اسطرلاب‌ که‌ عروه‌ بدان‌ متصل‌ مى‌شود. اُم‌: ام‌ صفحه اصلى‌ و غیرقابل‌ انتقال‌ اسطرلاب‌ است‌ و دیواره‌ای‌ آن‌را در برمى‌گیرد و صفحات‌ دیگر که‌ قابل‌ انتقالند، روی‌ آن‌ قرار مى‌گیرند. عرض‌ دیواره‌ به‌ 360 تقسیم‌ شده‌ است‌. بر کف‌ این‌ صفحه‌، چندین‌ دایره‌ که‌ مرکز آنها مرکز صفحه‌ است‌، رسم‌ شده‌اند، و در هر یک‌ از این‌ دوایر، نام‌ چندین‌ شهر نوشته‌ شده‌ است‌. این‌ صفحه‌ بیشتر برای‌ یافتن‌ جهت‌ قبله‌ به‌ کار مى‌رود. حجره‌: فضای‌ تهى‌ که‌ از ام‌ اسطرلاب‌ و دیواره آن‌ تشکیل‌ مى‌شود و صفحه‌های‌ قابل‌ انتقال‌ اسطرلاب‌ و عنکبوت‌ در آن‌ جای‌ مى‌گیرند. صفایح‌: صفایح‌ صفحاتى‌ دایره‌ شکلند با سوراخى‌ در مرکز دایره‌ که‌ محور اسطرلاب‌ از آن‌ مى‌گذرد و یک‌ فرو رفتگى‌ در نقطه‌ای‌ از پیرامون‌، برای‌ آنکه‌ به‌ کمک‌ یک‌ برآمدگى‌ در دیواره حجره‌، در جای‌ خود قرار گیرد و از گردش‌ آن‌ جلوگیری‌ گردد. بر روی‌ هر صفحه‌، 3 دایره‌ که‌ مرکز آنها مرکز صفحه‌ است‌، رسم‌ شده‌، و هر کدام‌ به‌ ترتیب‌ درازای‌ شعاع‌ نشان‌ دهنده مدارهای‌ رأس‌الجدی‌، رأس‌الحمل‌ و رأس‌السرطانند. این‌ ترتیب‌ مربوط به‌ اسطرلاب‌ شمالى‌ است‌؛ در اسطرلاب‌ جنوبى‌ دایره کوچک‌تر مدار رأس‌الجدی‌ و دایره بزرگ‌تر مدار رأس‌السرطان‌ خواهد بود. بر روی‌ صفحات‌، همچنین‌ دو قطر عمود بر هم‌ رسم‌ شده‌ است‌؛ قطر افقى‌ را خط مشرق‌ و مغرب‌ خوانند (نیمه چپ‌ خط مشرق‌، و نیمه راست‌ خط مغرب‌ است‌) و قطر عمودی‌، از کرسى‌ تا مرکز، خط نصف‌النهار است‌ و نیمه دیگر آن‌ خط وتدالارض‌، یا خط نصف‌اللیل‌ نامیده‌ مى‌شود . بر روی‌ صفحات‌، دوایر دیگری‌ نیز به‌ نام‌ دوایر مقنطرات‌ که‌ تصویرهای‌ دوایر ارتفاع‌ از افق‌ تا سمت‌ الرأس‌ را نشان‌ مى‌دهند و همچنین‌ قوسهای‌ مربوط به‌ ساعات‌ معوجه‌ و مستویه‌ رسم‌ شده‌اند. در تصویر دوایر مقنطرات‌ نیز میان‌ اسطرلاب‌ شمالى‌ و جنوبى‌ تفاوتهایى‌ وجود دارد ساعات‌ مستویه‌ ساعات‌ معمولى‌، یعنى‌ واحدهای‌ زمانى‌ برابر 1 24 شبانه‌روزند. اما ساعات‌ معوجه‌ ساعات‌ نابرابرند. در این‌ زمینه‌، شایان‌ ذکر است‌ که‌ در سده‌های‌ میانه‌ واحد متغیری‌ نیز برای‌ اندازه‌گیری‌ زمان‌ به‌ کار مى‌بردند، بدین‌معنى‌ که‌ درازای‌ روز را از سپیده‌ دم‌ تا مغرب‌، و درازای‌ شب‌ را از شامگاه‌ تا سپیده‌ دم‌، صرف‌ نظر از کوتاهى‌ و بلندی‌ آنها به‌ 12 بخش‌ تقسیم‌ مى‌کردند. بدین‌ترتیب‌، در طول‌ سال‌ و بر حسب‌ عرضهای‌ جغرافیایى‌ متفاوت‌، ساعتهای‌ نابرابر به‌ وجود مى‌آمد. در بسیاری‌ از اسطرلابها، قوسهایى‌ نیز رسم‌ شده‌ است‌ که‌ ساعتهای‌ نابرابر را نشان‌ مى‌دهد. عنکبوت‌: این‌ قطعه‌ صفحه‌ای‌ مشبک‌ است‌ و شبکه‌ نیز نامیده‌ مى‌شود  و بر روی‌ آن‌ دو دایره‌ رسم‌ شده‌ است‌. دایره بزرگ‌تر مدار رأس‌الجدی‌و مرکز آن‌مرکزاسطرلاب‌، و دایره کوچک‌تر که‌ در درون‌ دایره بزرگ‌تر قرار دارد و با آن‌ مماس‌ است‌، منطقه البروج‌ (در حقیقت‌: دائره البروج‌) را نشان‌ مى‌دهد. نقطه تماس‌ دائره البروج‌ با مدار جدی‌، رأس‌الجدی‌ ، و نقطه مقابل‌ آن‌، یعنى‌ محل‌ تقاطع‌ دائره البروج‌ با قطر قائم‌ عنکبوت‌، رأس‌ السرطان‌ را نشان‌ مى‌دهد. این‌ دو نقطه‌، قطر دائره البروج‌، و بدین‌ترتیب‌، مرکز آن‌را مشخص‌ مى‌کنند .در عنکبوت‌ مربوط به‌ اسطرلاب‌ جنوبى‌ نیز همانگونه‌ که‌ در شرح‌ صفیحه‌ها گفته‌شد، دایره بزرگ‌تر مدار رأس‌ السرطان‌ خواهد بود و جای‌ رأس‌ الجدی‌ و رأس‌ السرطان‌ نیز با یکدیگر عوض‌ مى‌شود. عنکبوت‌ روی‌ صفیحه‌ها قرار مى‌گیرد و خطوط و قوسهای‌ صفیحه‌ها، از لابه‌لای‌ بریدگیهای‌ آن‌ دیده‌ مى‌شود. از نقطه رأس‌ الجدی‌ زائده کوچک‌ نوک‌ تیزی‌ بیرون‌ آمده‌ که‌ آن‌را مُری‌ خوانند و به‌ هنگام‌ گرداندن‌ عنکبوت‌ با حجره‌ تماس‌ پیدا مى‌کند .در پیرامون‌ منطقه البروج‌، زائده‌های‌ تیزی‌ قرار دارند که‌ ستارگان‌ ثابت‌ را نشان‌ مى‌دهند. این‌ زائده‌ها را مریهای‌ کواکب‌ خوانند. عنکبوت‌ در روی‌ صفیحه‌ها قرار مى‌گیرد و به‌ کمک‌ دسته‌ای‌ که‌ مدیر یا محرک‌ نام‌ دارد، چرخانده‌ مى‌شود. عِضاده‌ : این‌اندام‌ بازوی‌ متحرکى‌است‌ مانند خط کش‌ با سوراخى‌ در وسط که‌ به‌ کمک‌ محور در پشت‌ اسطرلاب‌ قرار مى‌گیرد . و دو سر آن‌ اندکى‌ تیز است‌. این‌ تیزیها را مریهای‌ عضاده‌ خوانند  و در نزدیکى‌ دو سر آن‌، دو قطعه‌ مربع‌ شکل‌ نصب‌ شده‌اند که‌ آنها را لبنه‌، یا هدفه‌ نامند و به‌ فارسى‌ خشتک‌ نیز گفته‌ مى‌شود و در میان‌ هر یک‌ از آن‌ دو سوراخى‌ ریز است‌ به‌ نام‌ سوراخ‌ شعاع‌ که‌ از درون‌ آنها ستارگان‌، یا هر چیز دیگر را مشاهده‌ مى‌کنند و در برخى‌ اسطرلابها سطح‌ عضاده‌ به‌ 12 بخش‌ تقسیم‌ شده‌ است‌ که‌ ساعات‌ معوجه‌ را نشان‌ مى‌دهد. محور: این‌ قطعه‌ میله‌ای‌ است‌ باریک‌ که‌ قطب‌ نیز نامیده‌ مى‌شود. ته‌ آن‌ پهن‌ است‌  و در سر آن‌ سوراخى‌ است‌ که‌ فرس‌ (اسبک‌) در آن‌ جای‌ مى‌گیرد. این‌ میله‌ از سوراخهای‌ مرکز ام‌ اسطرلاب‌، و مراکز صفحات‌، عنکبوت‌، عضاده‌ و گاه‌ نیز شاخص‌ عبور مى‌کند، به‌ طوری‌ که‌ این‌ اندامها تنها حرکت‌ دورانى‌ در پیرامون‌ محور داشته‌ باشند. فرس‌: فرس‌ که‌ آن‌را به‌ فارسى‌ اسبک‌ مى‌خوانند، برای‌ جلوگیری‌ از جدا شدن‌ صفحات‌ و عنکبوت‌ و عضاده‌ از محور در سوراخ‌ محور جای‌ داده‌ مى‌شود. پشت‌ اسطرلاب‌ به‌ وسیله دو قطر آن‌، یکى‌ عمودی‌ که‌ خط علاقه‌ خوانده‌ مى‌شود و دیگری‌ افقى‌ که‌ خط مشرق‌ و مغرب‌ نام‌ دارد، به‌ 4 بخش‌ تقسیم‌ شده‌ است‌. «چهار یک‌ چپ‌ از نیمه زبرین‌» را ربع‌ ارتفاع‌ مى‌خوانند و به‌ 90 بخش‌ تقسیم‌ مى‌کنند. ربع‌ مقابل‌ آن‌، یعنى‌ چهار یک‌ راست‌ از نیمه زیرین‌ ربع‌ ظل‌ نامیده‌ مى‌شود  و بر حسب‌ تانژانت‌ یا کتانژانت‌ صفر تا 90 درجه‌بندی‌ شده‌ است‌. در برخى‌ اسطرلابها در زیر خط مشرق‌ و مغرب‌ دو مربع‌ نیز رسم‌ شده‌ است‌. معمولاً دو ضلع‌ بیرونى‌ مربع‌ سمت‌ راست‌ به‌ 12 قسمت‌ و دو ضلع‌ بیرونى‌ مربع‌ سمت‌ چپ‌ به‌ 7 قسمت‌ تقسیم‌ شده‌اند. تقسیمات‌ مربع‌ سمت‌ راست‌ اصابع‌ (جمع‌ اصبع‌ = انگشت‌)، و تقسیمات‌ مربع‌ سمت‌ چپ‌ اقدام‌ (جمع‌ قدم‌ = پا) نام‌ دارند. این‌ دو مربع‌ گاه‌ همچنین‌ جدولى‌ به‌ نام‌ جدول‌ طبایع‌ را در برمى‌گیرند. مربعات‌ و جدول‌ یاد شده‌ برای‌ تعیین‌ ارتفاع‌ اجرام‌ سماوی‌ به‌ کمک‌ سایه اشیاء، و نیز استخراج‌ احکام‌ نجوم‌ به‌ کار مى‌روند. اسطرلاب‌ مسطح‌، معمولاً در اندازه‌های‌ میان‌ 8 تا 40 سانتى‌متر ساخته‌ مى‌شد. البته‌ اسطرلابهای‌ بسیار بزرگ‌تری‌ نیز ساخته‌ شده‌اند

 انواع‌ اسطرلاب‌

1         (بیرونى‌، التفهیم‌;، 285، فى‌ علم‌;، 2-7)

 

کلمات کلیدی :