پایان نامه

 

  مقاله کودکان بیش فعال در pdf دارای 71 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله کودکان بیش فعال در pdf   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله کودکان بیش فعال در pdf

چکیده

فصل اول

کلیات تحقیق

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت وضرورت  تحقیق

اهداف تحقیق

فرضیه های تحقیق

متغیر ها

تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح

تعریف نظری

تعاریف عملیاتی

فصل دوم

ادبیات تحقیق

بخش اول :اختلال کمبود توجه ـ بیش فعالی

تاریخچه ADHD

سبب شناسی

مشکلات ناشی از بیش فعالی

تیزهوشی و بیش فعالی

بخش دوم : آموزش والدین

کنترل کودک بر اساس رویکرد رفتاری

بخش سوم :  سلامت

سلامت جسمانی

اضطراب

اختلال خواب

رشد اجتماعی و کارکرد اجتماعی

افسردگی

بخش چهارم : تحقیقات انجام شده در ایران و جهان

تحقیقات انجام شده در جهان

تحقیقات انجام شده در ایران

فصل سوم

روش اجرای تحقیق

1ـ طرح پژوهش : نیمه آزمایشی

2ـ جامعه آماری

3ـ روش نمونه گیری : نمونه گیری خوشه ای

4ـ حجم نمونه

5ـ ابزار اندازه گیری

6ـ پایایی و روایی آزمون ها

الف ـ پرسشنامه CSI

ب ـ پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ)

7ـ روش نمره گذاری

بسته آموزشی

روش اجرای پژوهش;

روش آماری

فصل چهارم

تجزیه و تحلیل اطلاعات

ویژگیهای جمعیت شناسی گروههای مورد مطالعه

بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به فرضیات

فصل پنجم

بحث و نتیجه گیری

بررسی فرضیات تحقیق

پیشنهادات پژوهشی

پیشنهاد کاربردی

محدودیت های پژوهش;

فهرست منابع

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله کودکان بیش فعال در pdf

ابراهیم زاده، احمد.(1384). نقش ویتامین ها در تقویت حافظه و سلامت کودکان و نوجوانان. پیوند، 311 ـ 310 ـ 309

ابراهیمی عطری، احمد. (1372). بررسی و مقایسه صدمات ورزشی در معلولین ورزشکار با ویلچر و بدون ویلچر. تهران : انتشارات دانشگاه تربیت مدرس

استادان طرح جامع  آموزش خانواده. (1385). خانواده و فرزندان. علی اصغر، احمدی. تربیت عاطفی واجتماعی فرزندان دردوره ابتدایی. تهران : انجمن اولیاء و مربیان

الیری، دانیال. رفتار درمانی : کاربرد و بازده. ترجمه علی اکبر سیف. (1377). تهران : انتشارات فردوس

اسدالهی، ق و شیدایی، م و یعقوبی، محمد. (1370). میزان شدت افسردگی در مجروحین قطع نخاعی که درصد از کارافتادگی آنها از 70% بالاتر است. اصفهان : انتشارت دانشگاه علوم پزشکی

ایمان زاده، حمیرا.(77 ـ 1376)، مقایسه ویژگیهای شخصیتی مادران پسران بیش فعال و مادران پسران عادی مقطع ابتدایی شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی کودکان استثنایی،   دانشگاه علامه طباطبایی، تهران

بارکلی، راسل .(2002). اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی، فعالیتهای زندگی و پیامدهای تندرستی. ترجمه منوچهر علی یارزنجانی.(1386). تعلیم و تربیت استثنایی، 66، خرداد ماه

برهانی ، حسین. (1376). بهداشت خانواده. پیام زن، دوره6، شماره 68 ،آبان ماه

بک، آرون تی. شناخت درمانی و مشکلات روانی.  ترجمه مهدی قراچه داغی .(1369). چاپ اول، تهران : نشر ویس

بلوم کویست، مایکل، ال . مهارتهای سازگار با کودکان ناسازگاری. ترجمه جواد علاقبند راد . (1383). چاپ اول، تهران : نشر سینا

بیرو، آلن. ـ. فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه باقر ساروخانی. (1366). تهران : انتشارات موسسه کیهان

پورافکاری، نصرت ا; (1373). فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی و زمینه های وابسته. جلد اول و دوم، تهران : انتشارات فرهنگ معاصر

پورسلطانی زرندی، حسین. (1380 ) مقایسه سلامت عمومی جانبازان و معلولین جسمی ورزشکار و غیر ورزشکار ایرانی، دکتری رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی، تهران : انتشارات دانشگاه تربیت معلم

تقدیسی، محمد حسین. (1365). مطالعه چگونگی سازگاری اجتماعی معلولین مرکز توانبخشی جانبازان انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) و ارائه پیشنهادات جهت بهبود وضع آن. تهران : انتشارات دانشگاه تربیت مدرس

بخش اول :اختلال کمبود توجه ـ بیش فعالی

اختلال کمبود توجه بیش فعالی وضعیتی است که در بعضی کودکان پیش دبستانی و یا در سالهای اولیه مدرسه ظاهر می شود. برای این کودکان کنترل رفتار یا توجه داشتن سخت است. اینطور برآورد شده است که بین 3 تا 5 درصد از کودکان یا تقریباً دو میلیون کودک در آمریکا به این اختلال دچار باشند یعنی در هر کلاس 25 تا 30 نفره یک کودک مبتلا به ADHD وجود دارد( محمدزاده، 1386)

  ADHD یکی از شایع ترین اختلال های عصبی ـ رفتاری کودکی است و بر بسیاری از جنبه های رشد شامل رشد عملکرد اجتماعی، هیجانی و شناختی در محیط خانه و مدرسه اثر
می گذارد (هلموث، 2005، ترجمه توکلی زاده، 1386)

در این اختلال، فرد دارای هوش عادی یا جتی گاهی بهتر از عادی است، ولی دارای دامنه توجه کمتر، حواسپرتی و بی قراری، تکانشگری و فزون جنبشی است. تمام ویژگی هایی که در کودکان دارای نارسایی توجه / فزون جنبشی مشاهده می شود، در افراد عادی نیز دیده می شود و تنها تفاوت، در شدت و تداوم نشانه هاست. این کودکان در واقع کارهایی را انجام می دهند که کودکان دیگر به آنها فکر می کنند، ولی آنها را انجام نمی دهند. از همین رو، برخی دانشمندان این اختلال را « اختلال کنترل تکانش» می دانند (کوئین و استرن، ترجمه علیزاده، 1385)

کودکانی که تجاربی از طلاق والدین، جابجایی در خانه و مدرسه، بیماری یا فوت یکی از آشنایان دارند، اغلب دچار اضطراب ، پریشانی فکری ـ حرکتی می شوند، اما کودکان بیش فعال، به رغم اینکه هیچ یک از این تجارب و تنش ها را در زندگی نداشته اند دچار علائم و نابهنجاری های رفتاری اند (سلحشور، 1384)

بارکلی (1988) اختلال ADHD را چنین تعریف می کند : ADHD اختلال رشدی فراخنای توجه، تگانشگری و یا بیش فعالی و نیز رفتارهای قاعده مند است که در آن این کمبود ها بطور قابل ملاحظه ای نامتناسب با سن عقلی کودک است. شروع آن در دوران کودکی است، نشانه ها بطور قابل ملاحظه ای نافذ و موقعیتی هستند، معمولاً در طول زمان مزمن یا پایدارند و نتیجه مستقیم تاخیر شدید زبان، ناشنوایی، نابینایی، اوتیسم یا روان پریشی دوران کودکی نیستند (کراتوچویل و موریس، ترجمه محمدرضا نائینیان و همکاران، 1378)

انجمن ملی بهداشت[1] در کنفرانس ADHD در سال 1998 با رای اکثریت این اختلال را به عنوان یک مشکل شدید در سلامت عمومی اعلام کرد

اختلال نارسایی توجه[2] / بیش فعالی به 3 شکل عمده مشخص می شود

 نوع عمدتاً بی توجه

 نوع عمدتاً بیش فعال / تکانشگر[3]

 نوع مرکب[4]

نوع مرکب شایع ترین نوع آن می باشد و به همین دلیل تحقیقات زیادی روی آن انجام گرفته است(نیهارت، 2004، ترجمه اصغری، 1386)

کودک ADHD از نوع بی توجه، از نظر بالینی کند، بی علاقه، رویاپرداز و در تکمیل تکالیف مدرسه به خاطر مشکلات یادگیری مشکل دارد. (در این کودکان دوز پایین دارو جواب می دهد). کودک نوع بیش فعال، رفتارهای پرخاشگرانه و تضادورزی ، رفتار ضد اجتماعی و سازگاری ضعیف دارند (هین شو، 1995) .گروهی از متخصصان معتقدند که این گروه شانس بیشتری برای بهبودی و کاهش علائم دارند (لونی[5]، 1978، به نقل از کاکاوند 1385)

در چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM-IV) جهت تشخیص انواع آن داشتن ملاکهایی را مشخص کرده است، به این صورت که کودک باید حداقل 6 ملاک از 9 ملاک را از هر دو فهرست ( نوع بی توجهی ونوع بیش فعال / تکانشگر) داشته باشد و نارسایی معنی داری در عملکرد نشان دهد. علایم باید

 در بیش از یک موقعیت رخ دهند

 حداقل به مدت 6 ماه دوام داشته باشند

 قبل از 7 سالگی ظاهر شوند (نیهارت، 2004، ترجمه اصغری، 1386)

اکثرکودکان مبتلا به ADHD از لحاظ عاطفی نیز بی ثبات هستند، بدین معنی که به طور ناگهانی خلقشان تغییر می کند. والدین اظهار می دارند که کودکشان چگونه به سرعت از خوب به بد و مجدداً به خوب تغییر می یابد. بنابراین در کودکانی که مبتلا به ADHD هستند، به نظر می رسد که علاوه بر داشتن مشکلات رفتاری، بسیار حساس بوده و به آسانی برآشفته می شوند. در تعدادی از خانواده ها این مساله باعث ایجاد سطحی از تنش می شود، زیرا تمام اعضای خانواده همیشه گوش به زنگ اند که کودک در هر لحظه می تواند یک انفجار عاطفی داشته باشد (فریدمن و دویال،  ترجمه صدرالسادات و محمدی و صدرالسادات، 1381)

غالبا روابط بین والدین و کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در مقایسه با روابط والدین با کودکان عادی، بغرنج ، و پر تنش تر است. بیش از نیمی از کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی  با همسالان خویش دارای مشکلات ارتباطی جدی می باشند. از آنجایی که این کودکان در روابط و تعامل های  اجتماعی نظیر مشارکت ، همکاری و رعایت نوبت فاقد توانایی های لازم می باشند ، مشکلات مذکور  ، بروز می نماید. رفتار کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی  با همسالان خویش خصومت آمیز ،پرخاشگرانه، خود مدارانه و آمرانه می باشد. چنانچه کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی دارای اختلال نافرمانی توام با اختلال سلوک و رفتار نیز باشند، به مراتب با مشکلات عدیده اجتماعی نیز روبرو می گردند، کودکان ADHDدر حیطه روابط اجتماعی دارای مشکلاتی در خود تنظیمی حالات عاطفی نیز می باشند. اختلال های روان شناختی همراه با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در دوران کودکی و بزرگسالی مشابه می باشند . افراد در دوران بزرگسالی دارای رفتارهای ضد اجتماعی ، انفعالی و پرخاشگری بوده و دارای نشانه هایی از اختلال های شخصیت و سوء مصرف نیز  می باشند (بارکلی، 2002، ترجمه یارزنجانی، 1386)

کودکان با اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در مقایسه با کودکان دارای آشفتگی هیجانی در مورد تکلیف های حافظه دیداری کوتاه مدت مشکل بیشتری نشان دادند. ترکیب  ADHD  با ناتوانی یادگیری می تواند مسایل حادی (همچون اضطراب و استرس ) را در رابطه با راهبردهای یادگیری ایجاد کند (کتریا[6] و همکاران، 1992، ترجمه غفاری، 1386)

افراد دارای اختلال (نارسایی توجه / بیش فعالی ) در سراسر زندگی خود به این اختلال مبتلا هستند. کودکان دارای اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی غالبا دارای اختلال نافرمانی و اختلال در سلوک و رفتار همراه با مسایل و مشکلات اجتماعی و رشد و تحولی می باشند.نوجوانان و بزرگسالانی که دچار اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی از نوع پایدار و مداوم آن هستند دارای مشکلات عدیده آموزشی، استخدامی ، رانندگی و روابط جنسی می باشند. اختلال توجه / بیش فعالی توام با بسیاری از خطرها در دوران رشد می باشد. مخاطره های مذکور شامل  اختلال های یادگیری و اختلال های گفتاری بوده که غالبا در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه / بیش  فعالی وجود دارد. عملکرد  تعداد زیادی  از کودکان مبتلا به اختلال  توجه / بیش فعالی در مدرسه ضعیف می باشد. همچنین بازدهی و بهره وری آموزشی در آنان  کاهش یافته و باعث بروز مشکلات بیشتری می شود. این گروه بیشتر دچار اختلال های یادگیری در خواندن ، املاء ور یاضیات می باشند. کودکان  دارای اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی اغلب دچار مشکلاتی در زبان بیانی بوده که آن را تحت عنوان زبان عملکردی و یا به عنوان یک ابزار اجتماعی و به منظور  ارتباط با دیگران در نظر گرفته می شود. 10 تا 54 درصد این  کودکان دارای مشکلات گفتار بوده که به نظر می رسد بیشترین مشکلات آنان در پردازش اجرایی باشد. بیماران مبتلا به این اختلال ممکن است در معرض خطر ابتلا به اختلال پردازش شنیداری مرکزی نیز باشند که در واقع نارسایی در ارتباط با پردازش زبان ادراکی می باشد. اختلال پردازش شنیداری مرکزی ، با وجود عمومیت آن ، هنوز  به عنوان اختلال زبان دریافتی فراگیر و موثر مورد تایید قرار نگرفته است(بارکلی، 2002، ترجمه یارزنجانی، 1386)

فعالیت بی توجهی و تکانشگری بیش از حد در کودکان کم سن و سال باعث می شود که آنها خودشان را در مقایسه با همتایانشان برای سازش با موفقیت در پیشرفت های رشدی کلی جهت خود نظارتی، سازماندهی و آماده شده برای آینده به شکلی که در گونه های اجتماعی دیده می شود کمتر توانا بیابند. آنها اغلب مجازات شدید، تنبیه، تحقیر اخلاقی، و انزوای اجتماعی را به خاطر باورهای اجتماعی که آنها تنبل، بی انگیزه، خود خواه، بی فکر، ناپخته و بی مسئولیت هستند، تجربه خواهند کرد (کاکاوند، 1385)

لازم است تمام افراد دارای اختلال بدانند که اختلال ناشی از یک وضعیت عصبی ـ زیستی است. برای کاهش اثر بر چسب های ناپسند ، بهتر است این اختلال با شرایطی نظیر مشکلات ضعف بینایی یا تنگی نفس که کمتر ناپسند هستند مقایسه شود. با این شرایط افراد برای داشتن چنین اختلالی گناهکار دانسته نمی شوند ، زیرا با آن متولد شده اند. به این ترتیب افراد دارای این اختلال بر اثر آن در زندگی با محدودیت هایی رو به رو می شوند ، مگر آن که مورد درمان قرار گیرند. لازم است به افراد دارای این اختلال بارها یاد آور شود که آنها، بد ، احمق ، به هم ریخته ذهنی و معیوب نیستند، بلکه افرادی هستند، که در برخی حوزه ها نیاز به کمک دارند. ابتلا به اختلال نارسایی توجه و بیش فعالی  فرد را از دیگران متمایز نمی سازد. ضروری است به نوجوانان آگاهی داده شود که داشتن اختلال بر هوش آنان اثر نمی گذارد (ولریچ[7]، 2005، ترجمه صلیبی، 1386)

 تاریخچه ADHD

این  اختلال سالها در منابع علمی با انواعی از اصطلاحات توصیف شده است . در اوایل سالهای 1900 کودکان تکانشگر ، مهار گسیخته و بیش فعالی ( که بسیاری از آنان دچار آسیب های عصبی ناشی از آنسفالیت بودند ) تحت عنوان سندرم بیش فعال طبقه بندی می شدند. علاقه بالینی جدی به کودکان ADHD اولین بار در سه سخنرانی جورج استایل[8](1902) پزشک انگلیسی قبل از دانشکده پزشکی سلطنتی دیده شد. وی از مراجعان بالینی خود به 20 کودک که نقص در بازداری ارادی داشتند به گونه ای که منجر به نقص در کنترل اخلاقی بر روی رفتارشان می شد اشاره کرد (کاکاوند، 1385)

در دهه 1960 گروه ناهمگونی از کودکان مبتلا به ناهماهنگی حرکتی ، ناتوانی های یادگیری و
بی ثباتی  هیجانی (بدون آسیب عصبی خاص) مبتلا به حداقل آسیب مغزی توصیف شدند. تحقیقات چس[9]، 1960 ـ وندر، 1971 ـ وری، 1968 ـ وری و اسپاراگ، 1970 بر روی مولفه فعالیت حرکتی اختلال تاکید و باعث استفاده از عنوان «بیش فعالی» یا «پرجنبی»، برای اختلال شد که بعداً بعنوان اختلال کم بود توجه، بیش فعالی شناخته و توسط انجمن روان پزشکی آمریکا مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفت( کراتوچویل و موریس، ترجمه نائینیان و همکاران، 1378)

از سال 1991 وازرت آموزش و پرورش آمریکا بیش فعالی را زیر پوشش قوانین آموزش و پرورش ویژه قرار داد و از سال 1994 در DSMVI از اصطلاح «نارسایی توجه/ بیش فعالی» یا همان ADHD استفاده شد ( میراسکندری، 1386)

 سبب شناسی

. در سال های اخیر ، در شناخت ماهیت این اختلال پیشرفت های چشمگیری حاصل شده است . مطالعات مولکولی و رفتاری نشان می دهد که ژن ها در این اختلال نقش دارند (فاروان[10] و همکاران ، 1991،کونتسی[11] ، و استیونسون[12] 7،2000؛ سانوهارا[13] و همکاران ،1000). هر چند پیشرفت هایی در فهم ماهیت شناختی و زیستی این اختلال انجام شده ، اما نظریه و پژوهش نظام دار و قاطعی در مورد جنبه های اجتماعی و بین فردی آن ارایه نشده است (جانستون و مش[14]، ترجمه قدیری و   نجفی، 1385)

کودکان مبتلا به ADHD در قسمتهایی از مغز خود که مسئول توجه، تمرکز و تنظیم فعالیتهای حرکتی است دچار صدمات جزئی هستند (دیویسون، 2004)

بخش قدامی مغز (به خصوص سمت راست آن)، عقده های پایه ای و سیستم های فعال سازی شبکه ای مغز، نقاط ابتلا در کودکان ADHD است. احتمال دارد یک عدم تعادل عصبی، شیمیائی سبب پایین افتادن انتقال دهنده دوپامین و نوراپی نفرین در مکان های تاثیر گذار مغز باشد. محققینی که از ابزارهای الکتروفیزیولوژیکی CBF و PET و MRI استفاده می کنند متوجه تفاوت عملکرد مغز کودکان مبتلا به ADHD با سایر گروه ها شده اند و به نظر می رسد که مکان های مشخص آسیب می بینند. هیچ شواهدی در دست نیست تا بتوان علت ADHD را به نقش ضعیف والدین، فقر، مواد غذایی و ; نسبت داد (بلوم کویست، ترجمه علاقبندراد، 1383)

از جمله مهمترین تحقیقاتی که اخیراً در زمینه علل بروز این اختلال در کودکان صورت گرفته است می توان از سه تحقیق زیر نام برد

1ـ برخی از یژوهشها نشان می دهد که مغز کودکان مبتلا به ADHD 5 الی 10 درصد از مغز کودکان سالم کوچکتر است

2ـ پژوهشهای دیگری بر نقش سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری، در احتمال بروز این اختلال در کودک تاکید می کند

3ـ دسته ای دیگر از تحقیقات بر تاثیر تماشای زود هنگام تلویزیون و نقش آن بر میزان فعالیت های این کودکان تاکید دارد به همین دلیل انجمن روان پزشکان آمریکا به والدین توصیه
می کنند که به هیچ عنوان کودکان زیر دو سال را جلوی تلویزیون و کامپیوتر ننشانند و به کودکان بالای دو سال هم اجاز ندهند که بیش از حداکثر 2 ساعت در طول روز تلویزیون تماشا کنند (تای نن، 2005)

       به طور کلی عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، آسیب مغزی، مواجهه با سموم در دوره قبل از تولد زود رس، صدمه مکانیکی قبل از تولد به سلسله اعصاب جنین، مواد مکمل، رنگها و مواد نگه دارنده، قند و عوامل روانی ـ اجتماعی در ایجاد و تداوم ADHD موثر می باشند. در حال حاضر اعتقاد بر این است که هیچ عامل واحدی  مسئول بروز این اختلال نیست ، هر چند متغیرهای محیطی زیادی ممکن است در آن نقش داشته باشند و بسیاری از ویژگیهای بالینی قابل پیش بینی ، با آن مرتبط باشند (کاپلان و سادوک، ترجمه رفیعی و رضایی،1378)

 مشکلات ناشی از بیش فعالی

در کودکان ممکن است مجموعه مختلفی از نشانگان وجود داشته باشد، اگر چه ممکن است آنها تعدادی از نشانه های اساسی این اختلال همانند بی توجهی، تکانشگری و بیش فعالی را که از نظر رشدی نامناسب هستند داشته باشد ولی به نظر می رسد که مشکلات توجهی ، شناختی و رفتاری آنها است که باعث تعارض شان با محیط اجتماعی می شود

مشکلات توجه کودکان، در فعالیتهای دیداری/ شنیداری و اموری که به تلاش ذهنی نیاز دارند مشاهده می شود. این کودکان هنگام تماشای تلویزیون، بازیهای ویدئویی یا شرکت در فعالیتهایی که به آنها علاقه دارند یا از عهده آنها بر می آیند هیچ تفاوتی با کودکان دیگر ندارند زیرا این فعالیت ها به تلاش ذهنی زیادی نیاز ندارد. تمایز رفتاری این کودکان با همسالان در کارهایی که نیاز به تمرکز و توجه بیشتری دارند، نظیر تکالیف مدرسه بروز می کند. آنها همچنین به دلیل حواس پرتی در به یاد آوردن موضوعات مختلف مشکل دارند. زیرا ذهنشان بیش از حد مشغول اطلاعات حسی است (بلوم کویست، ترجمه علاقبندراد، 1383)

 تیزهوشی و بیش فعالی

انتظار معمول ما این است که یک کودک مبتلا به نارسایی توجه / بیش فعالی دچار مشکلات دیگر مانند عقب ماندگی ذهنی، تحصیلی و حتی برخی مشکلات روانی باشد. ولی واقعیت این است که این اختلال فقط محدود به این افراد نیست بلکه در تیزهوشان نیز دیده می شود  ( به نقل از سیف نراقی و نادری، 1382)

تصور می شود که تشخیص اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی درکودکان تیز هوش باید به وسیله یک گروه متخصص چند رشته ای صورت گیرد که حداقل شامل یک متخصص بالینی آموزش دیده در زمینه تشخیص آسیب شناختی روانی دوره کودکی و یک متخصص که از گستره طبیعی ویژگی های رشدی کودکان تیز هوش آگاه است، باشد. از آنجایی که در بسیاری از موارد، دو سوم کودکان دارای نارسایی توجه / بیش فعالی به ناتوانی های یادگیری[1] و افسردگی[2] نیز دچارند بنابراین لازم است ارزشیابی برای وجود یا عدم این اختلال ها به خوبی صورت گیرد. دست اندرکاران مدارس بندرت برای تشخیص افتراقی[3] آموزش دیده اند و حتی تعداد کمی از متخصصان بالینی از ویژگی های منحصر به فرد کودکان تیز هوش آگاهی کامل دارند. پس ارزشیابی درست باید به وسیله یک تلاش گروهی صورت گیرد. تا زمانی که مطالعات منظم انجام نگرفته اند، باید در مورد رد فوری تشخیص این اختلال در کودکان تیز هوش احتیاط کرد. زیرا نتایج منفی و خطرناکی برای تحت درمان قرار دادن مبتلایان به این اختلال به دنبال دارد (نیهارت[4]، 2004، ترجمه اصغری، 1386)

بخش دوم : آموزش والدین

آموزش والدین یک وجهه مکمل مداخله های روان درمانی  برای ADHD است. قسمت عمده آموزش مبتنی بر کمک به آنان در یافتن مداخله های رفتاری قابل استفاده با تقویت مثبت است که هدف آن هم رفتارهای اجتماعی و هم رفتارهای تحصیلی است (کاپلان و سادوک، ترجمه پور افکاری، 1385)

امروزه آموزش والدین و خانواده ها از اهمیت و ضرورت بسیار برخوردار شده است زیرا میزان آگاهی والدین از فرآیند رشد تحول و نیز ضعف ها و قابلیت های فرزندانشان با چگونگی تربیت صحیح و برخورد مناسب با آنها به ویژه در هنگام بروز دشواری ها و بحران ها رابطه نزدیکی دارد، به همین جهت به راحتی می توان گفت : که خانواده آگاه، به تربیت فرزندان سالم و آگاه می انجامد (مفیدی، 1383)

از اواسط دهه 60 ، پژوهش در زمینه برنامه آموزش والدین ( تحت عناوین مختلف) انجام گردیده و والدین به عنوان درمانگر وارد برنامه های رفتار درمانی شده و در اصلاح جنبه های ناسازگارانه رفتار کودکان خود دخالت داده شدند ( کالیاس، 1994).دلایل چندی برای آموزش والدین به منظور کنار آمدن با رفتارهای مشکل آفرین کودکان وجود دارد که عبارتند از

 1ـ از آنجا که والدین معمولاً به بیشترین میزان با کودکان خود تماس دارند و بر آنها مهمترین تاثیر را می گذارند، از بهترین موقعیت برای تغییر رفتارهای ناسازگارانه کودکان و افزایش رفتارهای سازش یافته در آنها برخوردارند

2ـ با توجه به تعداد کودکان نیازمند به کمک، به نظر می رسد تنها شیوه ای که می توان از آن برای یاری رساندن به کودکان بسیاری استفاده کرد، آموزش والدین به منظور برخورد درست و موثرتر با کودکان است

3ـ در صورتی که بنا باشد کودک رفتار مناسب را نشان دهد و این رفتار پایدار بماند، باید در محیط طبیعی کودک رخ دهد، ( یعنی در خانه). اساس آموزش والدین بر این دیدگاه استوار است که : الف) تمامی رفتار کودک یاد گرفته شده اند، نه تنها رفتارهایی چون گفتن سلام، متشکرم، بلکه رفتارهای نه چندان مطلوبی چون قشقرق راه انداختن، گریه کردن و نق نق کردن. در واقع هر رفتاری به عنوان نتیجه تعاملات بین کودک و مسایلی که در محیطش اتفاق می افتد می باشد

ب) والدین می توانند مسایلی را که در محیط کودک است و در رفتارهای کنونی وی دخالت دارند، کنترل نمایند و هدف از آموزش به آنان این است که قدرت کنترل خود را در جهت بالا بردن رشد سالم رابطه والد ـ فرزندی بکار برند ( دنگل و پولستر[5]، 1988). حمایت از والدین و خانواده کودکان مبتلا به ADHD  به آنان کمک می نماید تا ماهیت بیماری را دریابند و تلاش کنند تا با فزون جنبشی کنار آمده و راه های جایگزینی برای مقابله با رفتارهای ناسازگار و نافرمانی ها را پیدا کنند ( گلدر، به نقل از رجبلو، 1385)

بارکلی (1998) توصیه می کند که لازم است محیطی را برای کودکان بیش فعال فراهم کنیم که در آن برای قاعده ها و فاصله های زمانی، بیشترین حد نشانه ها و رهنمودها استفاده شده باشد. برای این کودکان باید فاصله های زمانی را کوتاه تر کرد، کارهای بزرگ را به اجزا های کوچکتر خرد کرد و پاداش های آنی و عمدی را همواره مد نظر داشت. مجموعه ی این کارها می تواند جانشینی برای ناتوانی کودک در پردازش درونی اطلاعات، قاعده ها و انگیزه ها باشد ( به نقل از علیزاده، 1383)

بر اساس مطالعات تعامل والد ـ کودک در بین خانواده های کودکان ADHD در ایران، نشان داده شده که این والدین بیشتر از والدین فرزندان عادی از شیوه های فرزند پروری خود کامه استفاده می کنند. در طی تحقیقات انجام شده توسط علیزاده و اندریس (2000) مشخص شد مادران ایرانی بیشتر از سبک فرزند پروری خود کامه در برابر پسران مبتلا ADHD  و همچنین پدران نیز در مقابل دختران مبتلا به ADHD رفتار خودکامه تری دارند (علیزاده و اندریس، 2002، به نقل از ناصری زاده، 1385)

رشید پور تاکید می کند که مشکلات تربیتی در مواردی ناشی از نادرست بودن رفتار والدین است و بسیاری از پدران و مادران به دلیل تربیت شدن در محیط های تربیتی ناقص و ناسالم، به طور ناخودآگاه کودکان خود را به طور صحیح و اصولی تربیت نمی کنند (رشید پور، 1363)

تاثیر آموزش مدیریت والدین نسبتاً گسترده است. اول اینکه این شیوه بر آن نوع رفتارهای کودک که مستقیماً تحت درمان والدین نبوده اند، مشاهده می شود. همچنین، زمانی که والدین آموزش داده می شوند که رفتار کودک دچار مشکل را تغییر دهند، رفتار کودکان دیگر خانواده نیز، گر چه مستقیماً تحت درمان نبوده اند، بهبود می یابد. بدین سان حیطه وسیعی از والدین از این برنامه آموزشی سود برده اند، والدین با سواد، بی سواد، سطوح اقتصادی بالا، سطوح اقتصادی پایین، یک کودک و یا چندین کودک، والدین کودکانی که جدیداً مشکلات رفتاری ایشان شروع شده یا والدین کودکانی که چندین سال دچار مشکلات رفتاری بوده اند ( کازدین، 1993؛ 1997، به نقل از رجبلو، 1385)

در حال حاضر از طریق استفاده از منابع کمک آموزشی و مدرسه ای مربوط به ADHD به دانش آموزان مبتلا کمک می شود تا طی سال تحصیلی با یک نقش جدید و یک حس جدید اعتماد به نفس، در اهداف شخصی، اجتماعی، علمی خودشان موفق شوند. این منابع کمک آموزشی به صورت یک نشریه راهنمای ملی و یک خط اینترنتی آزاد است که دسترسی به دانش اساسی و دستورات تخصصی را برای بزرگسالان و معلمین کودکان مبتلا به ADHD و ناتوانی یادگیری فراهم می کند (اِنانِمس[6]، 2008)

 کنترل کودک بر اساس رویکرد رفتاری

 

کلمات کلیدی :